Bài 2 Bài đọc trang 38 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Theo em, vì sao “mùa đơm hạt thóc trên đồng” được gọi là 'mùa vui”?

Bài 1 Bài đọc trang 37, 38 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đọc bài thơ:

Chớm thu

Không còn tiếng cuốc gọi nhau

Ngỡ mùa hạ đã trốn đâu mất rồi

Bờ sông mẹ giặt áo tơi

Phơi lên đẫm một khoảng trời heo may.

Trầu già giấu nắng đầy cây

Có bông cúc trắng như mây giữa trời

Có con đường cỏ xanh tươi

Có dòng nước lặng chờ người qua sông.

Mùa đơm hạt thóc trên đồng

Đơm thêm bóng mẹ chờ trông tháng ngày

Mùa vui lúa về đường cày

Vẽ nên vóc dáng đôi tay tảo tần.

Từ trong hạt gạo trắng ngần

Là bao hôm sớm ân cần mẹ cha

Từ trong thơm thảo nhành hoa

Là bao tình nghĩa chan hoà đất đai.

Con đường bước đến ngày mai

Dệt từ trang sách dặm dài ước mơ

Dệt từ bóng mẹ, dáng cô....

Cùng bao năm tháng tuổi thơ ngọt lành.

Đoàn Văn Mật

- Áo tơi: áo che mưa thường làm bằng lá cọ, không có tay.

Tìm trong hai khổ thơ đầu những dấu hiệu báo mùa thu đến.

Khởi động trang 33 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Chia sẻ với bạn 1 – 2 dấu hiệu của thời tiết nơi em ở vào một mùa trong năm.

- mát mẻ

- se lạnh

- nóng nực

- ?

Vận dụng trang 36 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Ghi lại 1 – 2 hình ảnh hoặc từ ngữ gợi tả âm thanh mà em thích trong bài đọc “Tiếng vườn” và lí do em thích.

Bài 4 trang 36 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Cùng bạn trao đổi để chỉnh sửa, hoàn thiện đoạn kết bài đã viết.

Bài 3 trang 36 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Viết đoạn kết bài cho bài văn tả một cảnh đẹp ở quê hương em hoặc nơi em ở theo một trong hai cách:

a. Kết bài không mở rộng.

Kết thúc bài viết theo một trong các hướng:

- Nêu nhận xét, đánh giá.

- Bày tỏ tình cảm, cảm xúc,

- ?

b. Kết bài mở rộng.

Sau khi nhận xét, đánh giá hoặc nêu tình cảm, cảm xúc, có thêm nội dung liên hệ theo một trong các hướng:

- Về người, vật,... có liên quan.

- Về ý thức, trách nhiệm của bản thân.

- Về những mong muốn, kì vọng về cảnh đẹp trong tương lai.

- ?

Bài 2 trang 36 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Xếp các đoạn kết bài ở bài tập 1 vào hai nhóm:

Bài 1 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1 

Đọc các đoạn kết bài của mỗi đề bài sau: 

a. Đề bài: Viết bài văn tả phong cảnh rừng cọ

1. Quê tôi có câu hát:

Dù ai đi ngược về xuôi

Cơm nắm lá cọ là người sông Thao.

Người sông Thao đi đậu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình.

Theo Nguyễn Thái Vận

2. Cảnh vật ở rừng cọ vào buổi sớm đã để lại trong lòng mỗi chúng tôi biết bao cảm xúc tươi đẹp.

Anh Thư

b. Đề bài: Viết bài văn tả phong cảnh Sa Pa.

1. Sa Pa quả là món quà tặng diệu kì mà thiên nhiên dành cho đất nước ta.

Nguyễn Phan Hách

2. Sa Pa với khí hậu mát mẻ, dễ chịu, con người hồn hậu, thần thiện đã để lại trong tôi thật nhiều cảm xúc. Tôi mong ước có dịp được quay trở lại, khám phá để cảm nhận thêm nhiều điều mới mẻ về thị trấn nhỏ bé, xinh đẹp này.

Minh Việt

Bài 2 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Ghi lại một số thông tin về chương trình truyền hình hoặc hoạt động được nghe bạn giới thiệu mà em thấy thú vị.

Bài 1 trang 34 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Giới thiệu với bạn về một chương trình truyền hình hoặc một hoạt động dành cho thiếu nhi dựa vào gợi ý:

a. Em chọn giới thiệu chương trình truyền hình hoặc hoạt động nào dành cho thiếu nhi?

- Chương trình “Giọng hát Việt nhí'

- Buổi biểu diễn nghệ thuật

- Ngày hội giao lưu văn hoá

- ?

b. Em muốn giới thiệu những gì về chương trình truyền hình hoặc hoạt

động đó?

c. Em có suy nghĩ, cảm xúc gì về chương trình truyền hình hoặc hoạt động đó?

Bài 4 Bài đọc trang 34 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Theo em, vì sao khi mùa xuân về, tác giả nói “Tôi nghe tiếng vườn gọi”?

Bài 3 Bài đọc trang 34 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Tìm từ ngữ gợi tả mỗi âm thanh trong vườn cây. Những âm thanh ấy đem đến cho em cảm xúc gì?

Bài 2 Bài đọc trang 34 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Vì sao tác giả ấn tượng nhất với những tán xoan?

Bài 1 Bài đọc trang 33 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Tiếng vườn

       Mùa xuân về lúc nào không rõ. Tôi nghe tiếng vườn gọi.

      Cây muỗm khoe vồng hoa mới. Hoa muỗm tua tủa trổ thẳng lên trời. Hoa nhài đã trắng xoá ở bên vại nước. Những bông hoa nhài xinh, một màu trắng tinh khôi, hương ngạt ngào sực nức. Khi hoa nhài nở thì hoa bưởi cũng đua nhau nở. Từng chùm hoa bưởi cánh trắng, có những tua nhị vàng ngắn lên giữa lòng hoa, chẳng khác gì những bông thuỷ tiên thu nhỏ.

       Vườn chè sau nhà tôi cũng bắt đầu ra búp. Những búp chè xuân một tôm hai lá. Tôm màu lá mạ, lá ngắn một màu xanh non.

      Ấn tượng nhất là những tán xoan. Hơi xuân chớm đến, trên những cành cây khô bỗng vỡ oà những chùm lộc biếc. Lộc xoan có màu ngọc lục, nhìn ngắm mãi vẫn chưa hết vẻ đẹp của búp trên cành.

      Và trong những tầng lá những tán cây vườn ấy, tôi nghe thấy những chú dế gọi nhau trong kẽ gạch. Chim vành khuyên lích chích tìm sâu trong các bụi chanh. Trên chùm hoa bưởi, những cánh ong mật quay tít. Tiếng chim gáy gù gù trong bụi tre gai. Đàn chim chào mào ríu rít trên các cành xoan, vừa đứng ở vườn này đã chạy sang vườn khác.

Theo Ngô Văn Phú

1. Vẻ đẹp, sự thay đổi của cây cối trong vườn khi mùa xuân đến được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?

Bài 1 Khởi động trang 33 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Nói 2 – 3 câu về vẻ đẹp của một khu vườn mà em biết.

Vận dụng trang 32 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đóng vai nhân vật Trang trong bài “Quà sinh nhật” để nói lời cảm ơn Trinh khi nhận được món quà đặc biệt.

Bài 4 trang 32 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Chia sẻ với bạn những điều em thích trong đoạn văn của em.

- Từ ngữ gợi tả

- Hình ảnh so sánh 

- Hình ảnh nhân hoàn

- ?

Bài 3 trang 32 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đọc lại và chỉnh sửa đoạn văn đã viết.

Bài 2 trang 32 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Viết đoạn văn tả đặc điểm nổi bật của một cảnh đẹp ở quê hương em hoặc nơi em ở, trong đó có hình ảnh so sánh hoặc nhân hoá.

- Hình ảnh

- Màu sắc

- Âm thanh

- ?

Bài 1 trang 32 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

a. Tảng sáng, vòm trời cao xanh mênh mông. Gió từ trên đỉnh núi tràn xuống thung lũng mát rượi. Khoảng trời sau dãy núi phía đông ửng đỏ. Những tia nắng đầu tiên hắt chéo qua thung lũng, trải trên đỉnh núi phía tây những vệt sáng màu lá mạ tươi tắn... Ven rừng, rải rác những cây lim đã trổ hoa vàng, những cây vải thiều đỏ ối những quả...

Hoàng Hữu Bội

– Đoạn văn tả cảnh núi rừng vào buổi nào?

– Tác giả chọn tả những sự vật nào? Mỗi sự vật ấy được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?

b. Mùa hè mới là mùa đầy sức quyến rũ của Sa Pa. Màn mây vén lên cùng với tiếng sắm động tháng Tư, thiên nhiên hiện ra như mới tinh khôi: sóng núi nhấp nhô vô tận, rừng sáng xanh lên trong nắng, suối rì rào, thác xối, chim mở dàn hợp xướng khắp các cánh rừng và họa tưng bừng nở. Những ngày hè đổ lửa ở đồng bằng thì ở Sa Pa không khí trong lành mát rượi. Những cơn mưa rào thoắt đến, ồn ào một chốc rồi đi, đủ cho núi rừng có cây tắm gội, cho suối dào dạt nước, cho các búp hoa xoè nở, cho cảnh vật biếc xanh.

Theo Lãng Văn

– Đoạn văn tả cảnh ở đâu? Vào thời gian nào?

– Tác giả quan sát cảnh vật bằng những giác quan nào? Với mỗi giác quan, tác giả cảm nhận được điều gì thú vị?

– Trong đoạn văn có những hình ảnh nhân hoá nào? Tác dụng của những hình ảnh nhân hoá đó là gì?

Bài 3 trang 31 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đặt câu để phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của mỗi từ sau: 

a. Lá:

– Bộ phận của cây, thường mọc ở cảnh hay thân, thường có hình dẹt, màu lục.

– Chỉ những sự vật có hình tấm mảnh nhẹ hoặc giống như hình cái lá. 

b. Đầu:

– Phần trên củng của thân thể người, nơi có bộ óc và nhiều giác quan khác. 

– Phần trước nhất hoặc phần trên cùng của một số vật.

Bài 2 trang 31 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đọc các đoạn thơ sau và cho biết từ in đậm trong mỗi đoạn thơ được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển.

Bươn: đi vội, đi nhanh.

Bài 1 trang 30 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đọc nghĩa của từ “mũi” và thực hiện yêu cầu:

mũi 

1 Bộ phận nhô lên ở giữa mặt người và động vật có xương sống, dùng để thở và ngủi. Mũi dọc dừa. 

2 Bộ phận có đầu nhọn, nhô ra phía trước của một số vật. Mũi thuyền. 

3 Mỏm đất nhô ra biển. Mũi Cà Mau. [...]

a. Từ “mũi” được trình bày mấy nghĩa? Đó là những nghĩa nào? 

b. Nghĩa nào của từ “mũi' được trình bày đầu tiên?

c. Các nghĩa 2 và 3 có điểm nào giống với nghĩa 1?

Cùng sáng tạo trang 30 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đặt mình vào vai nhân vật tôi, ghi lại cảm xúc khi nhận được món quà của Trinh.

Bài 5 Bài đọc trang 30 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Em học được điều gì từ mỗi nhân vật trong truyện?

Bài 4 Bài đọc trang 30 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Vì sao nói món quà 'là cả một tấm lòng trân trọng của Trinh đã ấp ủ nâng niu'?

Bài 3 Bài đọc trang 30 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Kể tóm tắt dự định của Trinh về món quà tặng sinh nhật bạn bằng 3 – 4 câu.

Bài 2 Bài đọc trang 30 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Tìm những từ ngữ nói lên tình cảm, cảm xúc của các nhân vật khi nhìn thấy món quà của Trinh.

Bài 1 Bài đọc trang 30 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Quà sinh nhật

      Sinh nhật năm nay của tôi, bạn bè đến chơi vui vẻ quá. Trinh, bạn thân nhất của tôi cũng tới. Tôi kéo Trinh vào ngồi giữa bạn bè. Trịnh mở chiếc lẵng mây nhỏ, thận trọng lấy ra mấy bông hồng vàng. Mấy bạn xúm lại, trầm trò nhìn ngắm. Trinh lại khẽ nâng lên một cành ổi còn nguyên cả lá và lúc lỉu đến năm, sáu quả. Lại những tiếng xuýt xoa. Trinh cười:

      – Trang còn nhớ chùm ổi này không? Quả của cây ổi găng góc ao đấy! 

         Tôi 'à' lên một tiếng, mi mắt bỗng nong nóng. Tôi nhớ ra rồi. Mấy tháng trước, tôi có lên nhà Trinh chơi. Trinh dẫn tôi vào vườn, bí mật:

      – Lại đây tớ cho xem cái này, hay lắm!

        Đến góc ao, Trinh vít cành đi xa nhất xuống, chỉ cho tôi xem một chùm hoa trắng muốt:

        - Cậu xem, thích không? Cả một chùm mọc sát nhau nhé! Cây ổi này là giống ổi găng, ngon nhất vườn đấy. Quả to, cùi dày, ăn giòn và thơm chẳng kém gì lê. Tờ phát hiện ra chùm hoa này, tuyệt không? Một, hai, ba... sáu, bảy, tám... phải hơn chục hoa là ít. Mà lại nở chụm vào một đầu cành mới thích chứ!

      Thấy tôi chăm chú nhìn chùm hoa ổi, Trinh nói tiếp:

      – Tớ có một dự định này. Trang ạ. Rất thú vị nhé!

      Tôi gặng hỏi mãi, Trinh cũng không chịu nổi. Trinh bảo muốn dành cho tôi một sự bất ngờ.

     Và bây giờ thì chùm ổi đã chín vàng trên hai bàn tay tôi. Nâng chùm ổi trên tay, giọng tôi run run:

     – Dự định Trinh nói dạo ấy là chuyện này đây phải không?

Trinh vẫn lặng lẽ cười, chỉ gật đầu không nói. Cảm ơn Trinh quá. Món quả Trinh mang đến cho tôi mới quý giá làm sao! Nó là cả một tấm lòng trân trọng của Trinh đã ấp ủ nâng niu, hằng nghĩ đến bao ngày nay.

Theo Trần Hoài Dương

1. Trinh tặng bạn những gì nhân dịp sinh nhật? Những chi tiết nào cho thấy Trinh rất coi trọng món quà?

Khởi động trang 29 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Nói 2 – 3 câu về một việc làm có ý nghĩa của một người bạn dành cho em.

Vận dụng trang 28 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Tìm thành ngữ, tục ngữ, ca dao về tình cảm gia đình.

Bài 3 trang 28 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Viết đoạn mở bài cho bài văn tả một cảnh đẹp ở quê hương em hoặc nơi em ở theo một trong hai cách:

a. Mở bài trực tiếp.

- Tên cảnh

- Thời điểm miêu tả

- ?

b. Mở bài gián tiếp.

Sự vật, hiện tượng có liên quan => giới thiệu cảnh chọn tả.

Bài 2 trang 28 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Xếp các đoạn mở bài ở bài tập 1 thành hai nhóm:

Bài 1 trang 27 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đọc các đoạn mở bài của mỗi đề bài sau:

a. Đề bài: Viết bài văn tả phong cảnh quê hương của Bác Hồ.

1. Đường vô xứ Nghệ quanh quanh

Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ.

Câu hát của người xưa cứ ngân nga trong tâm trí chúng tôi trên con đường chúng tôi đi về quê Bác.

Hoài Thanh, Thanh Tịnh

2. Chúng tôi đến thăm quê Bác vào một ngày nắng đẹp.

Anh Thư

b. Đề bài: Viết bài văn tả một đêm trăng đẹp.

1. Ngày chưa tắt hẳn, trắng đã lên rồi.

Thạch Lam

2. Những ngày tháng Sáu, trời tối muộn. Mãi hơn 6 giờ, bác mặt trời mới thong thả xuống núi. Chờ mặt trời khuất hẳn, mặt trăng mới đủng đỉnh nhô lên.

Đức Tuấn

Bài 4 trang 27 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Viết 2 – 3 câu bày tỏ cảm xúc của em khi mùa xuân đến, trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa.

Bài 3 trang 27 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:

       Màu lúa chín dưới đồng vàng xuộm lại. Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Từng chiếc lá mít vàng ối. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi.

Tô Hoài

a. Tìm trong đoạn văn các từ đồng nghĩa.

b. Các từ tìm được ở bài tập a có thể thay thế cho nhau được không? Vì sao?

Bài 2 trang 26 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Chọn một từ phù hợp trong ngoặc đơn thay cho mỗi □ trong đoạn văn sau:

       Tuổi thơ của tôi gắn với những buổi trưa hè □ (mênh mông, bát ngát) nắng gió, tiếng võng □ (kẽo kẹt, cót két) bên thềm nhà. Tuổi thơ của tôi là những gầu nước giếng mát trong mẹ □ (lôi, kéo) lên cho tôi rửa mặt mỗi khi đi đá bóng về. Tuổi thơ của tôi là những cuốn sách □ (tràn trề, đầy ắp) kiến thức giúp tôi trả lời hàng trăm câu hỏi “Vì sao?”, “Thế nào?”,... Tuổi thơ của tôi gắn với những kỉ niệm □ (giản dị, đơn giản) nhưng rất đỗi thân thương. 

Theo Nguyễn Tiến Dũng

Bài 1 trang 26 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Thực hiện yêu cầu: 

a. Tìm 3 – 4 từ đồng nghĩa:

– Chỉ hương thơm.

– Chỉ không gian rộng lớn.

b. Chọn hai từ trong mỗi nhóm ở bài tập a. Đặt câu với mỗi từ đã chọn.

Vận dụng

Đề bài:

Trao đổi với bạn: Tác giả cảm nhận mỗi sự vật trong đoạn thơ sau thay đổi như thế nào khi nghe tiếng gà

Tiếng gà Giục quả na Mở mắt Tròn xoe Giục hàng tre Đâm măng Nhọn hoắt

Giục buồng chuối Thơm lừng Trứng cuốc Giục hạt đậu Nảy mầm Giục bông lúa Uốn câu... Trần Đăng Khoa

Bài 2 trang 24 SGK Tiếng Việt 5 Tập 1

Chia sẻ trong nhóm, thêm vào dàn ý đã lập:

- Từ ngữ gợi tả

- Hình ảnh so sánh

- Hình ảnh nhân hoả

- ?