Bài 14: Bài ca giữ nước Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 – Cánh diều

Trò chơi: Hái hoa lịch sử

Chuẩn bị một số bông hoa giấy ghi yêu cầu cho người chơi.

Mỗi học sinh hái một bông hoa và tiếp nối nhau thực hiện yêu cầu viết trên bông hoa đó.

Ngô Quyền đại phá quân Nam Hán

Ngô Quyền là một vị tướng nổi tiếng mưu lược, võ nghệ tinh thông. Ông được Dương Đình Nghệ giao quyền cai quản Ái Châu (thuộc Thanh Hóa ngày nay).

Năm 937, Dương Đình Nghệ bị con nuôi là Kiều Công Tiễn giết hại. Ngô Quyền kéo quân ra hỏi tội Công Tiễn. Công Tiễn run sợ, cho người sang cầu cứu vua Nam Hán. Vua Nam Hán muốn nhân nước ta có loạn mà đánh chiếm, liền sai thái tử Hoằng Tháo đem chiến thuyền, theo sông Bạch Đằng tiến vào nước ta. Bấy giờ, được sự ủng hộ của mọi người, Ngô Quyền đã diệt được Kiều Công Tiễn.

Nghe tin Hoằng Tháo sắp đến, Ngô Quyền nói với các tướng:

– Bọn địch từ xa mỏi mệt, lại nghe tin Công Tiễn bị giết, mất kẻ nội ứng thì hồn vía chẳng còn. Quân ta sức đang khoẻ, ắt phá được chúng. Nhưng chúng

nhiều chiến thuyền, ta phải có kế.

Ông sai người lấy gỗ tốt vạt nhọn đầu, bịt sắt rồi ngầm đóng xuống hai bên của sông. Thuỷ triều lên, quân ta chèo thuyền nhẹ ra khiêu chiến rồi giả thua dụ địch đuổi theo. Hoằng Tháo trúng kế. Khi chiến thuyền của giặc lọt sâu vào vùng cầm cọc cũng là lúc thuỷ triều xuống, cọc nhô dần lên. Ngô Quyền tung quân ra đánh. Quân giặc rối loạn, nước rút quá nhanh, thuyền vuông cọc, bị lật úp, vỡ và đầm rất nhiều, quân sĩ chết quá nửa. Tướng giặc Hoằng Tháo bị giết trên sông Bạch Đằng. Bọn tàn quân chạy tháo thân về nước.

Chiến thắng Bạch Đằng đã chấm dứt mộng xâm lăng của giặc phương Bắc, mở ra thời kì độc lập lâu dài trong lịch sử nước ta.

Theo Nguyễn Khác Thuận

 Vua Nam Hán mượn cớ gì để xâm lược nước ta?

Trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng diễn ra như thế nào?

Những chi tiết nào cho thấy Ngô Quyền là một vị chỉ huy rất mưu lược?

Chiến thắng Bạch Đằng có ý nghĩa như thế nào đối với lịch sử nước ta?

Chủ đề của câu chuyện này là gì?

Tìm đọc thêm ở nhà:

- 2 câu chuyện (hoặc 1 câu chuyện, 1 bài thơ) về lịch sử bảo vệ Tổ quốc

của nhân dân ta.

- 1 bài văn (bài báo) miêu tả hoặc cung cấp thông tin về các nội dung trên.

Viết vào phiếu đọc sách:

- Tên bài đọc và một số nội dung chính của bài đọc (sự việc, nhân vật, hình ảnh, câu văn em thích).

- Cảm nghĩ của em về một trong những nội dung trên.

Nhận xét về cách tả ngoại hình của con vật ở các đoạn văn in nghiêng dưới đây:

a, ' Meo,meo'!. Đấy, chú bạn mới của tôi lại đến chơi với tôi đấy.

Chà, nó có bộ lông mới đẹp làm sao! Màu lông hung hung có sắc vằn đo đỏ, rất đúng với cái tên mà tôi đã đặt cho nó. Mèo Hung có cái đầu tròn tròn, hai cái tai dong dỏng dựng ban đêm, đôi mắt ấy sáng lên giúp mèo nhìn rõ mọi vật. Bộ ria mép vểnh lên có vẻ oai lắm. Bốn chân thì thon thon, bước đi một cách nhẹ nhàng như lướt trên mặt đất. Cái đuôi dài trông thướt tha duyên dáng. Mèo Hung trông thật đáng yêu!

Hoàng Đức Hải, Con mèo Hung

b, Những con ngan nhỏ mới nở được ba hôm chỉ to hơn cái trứng một tí.

Chúng có bộ lông vàng óng. Một màu vàng đáng yêu như màu của những con tơ nõn mới guồng. Nhưng đẹp nhất là đôi mắt với cái mỏ. Đôi mắt chỉ bằng hột cườm, đen nhánh hạt huyền, lúc nào cũng long lanh đưa đi đưa lại như có nước, làm hoạt động hai con ngươi bóng mỡ. Một cái mỏ màu nhung hươu, vừa bằng ngón tay đứa bé mới đẻ và có lẽ cũng mềm như thế, mọc ngăn ngắn đằng trước. Cái đầu xinh xinh, vàng nuột và ở dưới bụng, lủn chủn hai cái chân bé tí màu đỏ hồng.

Tô Hoài, Đàn ngan mới nở

Dựa theo dàn ý đã lập ở bài 13, hãy viết đoạn văn tả ngoại hình của con vật mà em yêu thích.

Nghe và kể lại câu chuyện dựa theo các câu hỏi

a) Lý Thường Kiệt đã làm gì để chủ động phá âm mưu xâm lược của địch?

b) Lần thức nhất vượt sông, quân địch bị đánh bại như thế nào?

c) Quân địch tiếp tục thảm bại như thế nào trong lần thứ hai vượt sông?

d) 'Bài thơ thần' đã khích lệ quân sĩ như thế nào?

e) Lý Thường Kiệt đã làm gì để sớm kết thúc chiến tranh?

Trao đổi về câu chuyện trên:

a, Câu chuyện cho thấy điều gì về tài năng của Lý Thường Kiệt?

b, Chi tiết nào trong câu chuyện gây ấn tượng mạnh nhất đối với em? Vì sao?

- Ra coi, mau lên!

Chị tôi vừa gọi vừa kéo tôi chạy ra cửa. Chị chỉ tay về phía bót có: - Thấy gì chưa?

Tôi thấy rồi. Cờ! Cờ đỏ sao vàng trên cột cờ trước bót bay phấp phới. Tôi lặng đi trước màu đỏ rực rỡ với ngôi sao vàng năm cánh trên nền trời xanh mênh mông của buổi sáng.

Như mùa hoa đến ngày nở rộ, cờ đỏ sao vàng mọc dần lên trước của mỗi ngôi nhà. Rồi mỗi người trên tay một lá cờ, lần lượt đổ ra sân chợ. Trên dòng sông mênh mông, những chiếc xuồng với lá cờ mỗi lúc mỗi gần nhau, đổ về bến chợ. Xuồng nối nhau, san sát, kết thành một chiếc bè đầy cờ, bập bềnh trên mặt sông.

Chiều hôm ấy, người từ các nơi đổ về đứng chật cả sân chợ. Đó là buổi mít tinh đầu tiên của toàn dân trong làng mừng ngày Cách mạng tháng Tám thành công.

Tiếng hô từ trên khán đài vang lên:

- Cách mạng tháng Tám thành công!

- Chấm dứt một trăm năm nô lệ!

- Việt Nam Độc lập, Tự do, Hạnh phúc muôn năm!

Mọi người như dậy lên. Ai cũng muốn cất tiếng hát, nhưng không biết hát bài gì. Bấy giờ, không có một bài hát nào đủ cho con người được hả hê mừng ngày chấm dứt đời nô lệ. Thế là mạnh ai nấy hét, vừa hét, vừa giơ cao tay vẫy cờ. Rồi tất cả cùng cất tiếng hoà theo. Đó là một bài hát không được soạn trước, một bài hát không lời, phát ra từ sức mạnh trong lồng ngực của mỗi người. Một bài hát không thể hát lại lần thứ hai mà vang mãi với đời người.

Theo Nguyễn Quang Sáng

Hình ảnh cờ đỏ sao vàng bay trước bót cỏ nói lên điều gì?

Tìm những hình ảnh người dân nô nức về dự cuộc mít tinh.

Những chi tiết nào thể hiện niềm vui vô bờ bến của người dân mừng nước nhà độc lập?

Tiếng hét vang của mọi người được so sánh với gì?

Theo em, vì sao 'bài hát' ấy chỉ cất lên một lần mà 'vang mãi với đời người?

Đặt và trả lời câu hỏi cho bộ phận in đậm trong các câu dưới đây:

a) Ở Ea Lâm bây giờ, nhà nào cũng có fi vi, xe máy, nhà cửa khang trang, nước sạch đến tận nhà.

Theo Hoàng Hà Thế – Ngọc Ánh

b) Chiều hôm ấy, người từ các nơi đổ về đúng chật cả sân chợ.

Nguyễn Quang Sáng

c) Để khỏi ngã, chim sẻ phải bám vào cành cây bằng cả hai chân. Vì quen dùng đồng thời hai chân, khi di chuyển trên mặt đất, chúng thường nhảy chứ không đi lại được bình thường như chim bồ câu.

Theo sách 10 vạn câu hỏi “Vì sao?”

Mỗi bộ phận nói trên trả lời cho câu hỏi nào?

Tìm trạng ngữ trong các câu sau:

a, Tháng 12 năm 1075, Lý Thường Kiệt đem quân phá tan ba thành trì của địch. Vì bị mất lương thảo và vũ khí tích trữ ở đó, hơn một năm sau, nhà Tống mới cử Quách Quỳ chỉ huy đại quân tràn vào Đại Việt.

b, Lý Thường Kiệt cử người sang nghị hòa, mở đường cho quân xâm lược rút lui để sớm kết thúc chiến tranh

c, Trên dòng sông mênh mông, những chiếc xuồng với lá cờ mỗi lúc mỗi gần nhau, đổ về bến chợ.

Đặt một câu nói về hoạt động đền ơn đáp nghĩa hoặc hoạt động kỉ niệm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam ở trường em, trong câu có trạng ngữ.

Nhận xét về cách tả tính tình, hoạt động của con vật ở hai đoạn văn dưới đây:

a, Có một hôm, tôi đang ngồi học, bỗng thấy nó rón rén bước từng bước nhẹ nhàng đến bên bồ thóc ngồi rình. A! Con mèo này khôn thật! Chả là ngày thường chuột hay vào bồ ăn vụng thóc nên mèo mới rình ở đây. Bỗng nhiên nó chụm bốn chân lại, dặt dặt cái đuôi lấy đà rồi 'phốc' một cái. Thế lò một con chuột đã nằm gọn ngay trong vuốt của nó... Nhiều lúc tôi đang học bài, chú ta đến dụi dụi vào tay, muốn tôi vuốt ve bộ lông mượt như nhung hoặc đùa với chú một tí.

Hoàng Đức Hải, Con mèo Hung

b) Con mèo hay nằm lim dim ngoài sân để sưởi nắng và cũng để rình bắt lũ thằn lằn. Lần đầu tiên, khi phóng đôi chân nhỏ yếu để vượt qua một độ cao quá sức, nơi con thằn lằn đang nghiêng đầu ngó nó, con mèo trượt ngã một cú nặng, phải nằm thở đốc. Tôi thương quá, vội chạy đến ôm nó vào lòng, Không ngờ nó vùng khỏi tay tôi, kêu lên một tiếng “meo' giận dỗi rồi phóng mình lên cao một lần nữa, lần nữa. Cứ mỗi lần ngã là một lần nó bật kêu một tiếng 'meo” đầy tức giận, rồi lại tiếp tục phóng lên. Lần cuối cùng, nó phóng lên được đúng độ cao cần đạt thì con thằn lằn đã rút êm sang chỗ khác. Tuy vậy, nó vẫn ngồi trên gờ tường cửa sổ, nhìn xuống tôi và kêu lên những tiếng 'meo, meo,...' đầy hãnh diện.

Bạch Nguyên, Người thầy của tuổi thơ.

Dựa vào dàn ý đã lập ở bài 13, hãy viết đoạn văn về tính tình, hoạt động của con vật mà em yêu thích.

Tháng 2 năm 1979, trên đường hành quân bảo vệ biên cương của Tổ quốc, một tổ trinh sát của bộ đội ta nghe tiếng trẻ con khóc, liền chia nhau đi tìm. Họ phát hiện một phụ nữ trúng đạn địch, nằm ngất bên đường mòn. Đứa con gái chúng ba tuổi gào khóc bên mẹ đã lạc cả giọng. Các chiến sĩ thay nhau cõng bà mẹ và cháu bé xuyên đêm luồn rừng, tìm về trạm quân y. Trên suốt chặng đường dài, cháu bé được một nữ chiến sĩ trẻ dỗ dành, chăm sóc.

Hình ảnh cô bộ đội trẻ, vai khoác súng, tay bế cháu bé đã lọt vào ống kính của một phóng viên. Bức ảnh được đăng trên bảo, gây xúc động lớn. Nhưng gần bốn mươi năm sau, nhờ nỗ lực của một nhóm phóng viên, hai người trong tấm ảnh mới gặp lại được nhau. Người nữ chiến sĩ là bà Bùi Thị Mũi, quê ở huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ. Bà Mũi nay đã già yếu. Còn cô bé năm xưa cũng đã ở tuổi bốn mươi. Đó là cô Hoàng Thị Hiền ở huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.

Được biết địa chỉ ân nhân, cô Hiển bắt xe đi suốt đêm từ Cao Bằng về Hà Nội rồi ngược lên Phú Thọ. Cả đêm ấy, cô không sao ngủ được. Bước vào căn nhà đơn sơ của bà Mũi, cô trào nước mắt, lao tới bên giường bệnh, chỉ gọi được hai tiếng “Mẹ ơi!' rồi cứ thế, hai mẹ con ôm nhau nức nở, không nói nên lời.

Theo Mai Thanh Hải

Hai mẹ con cô bé được tổ trinh sát phát hiện trong hoàn cảnh nào?

Theo em, vì sao bức ảnh cô bộ đội trẻ bế cháu lại gây xúc động lớn?

 Những ai đã giúp cô bé trong bức ảnh năm xưa tìm lại được ân nhân của mình?

Cuộc gặp gỡ của cô Hiền và bà Mùi diễn ra như thế nào?

Qua câu chuyện trên, em hiểu các chiến sĩ quyết tâm bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc là vì ai?

Dựa vào dàn ý đã lập, viết bài văn tả một con vật mà em yêu thích.

 Chọn 1 trong 2 đề dưới đây:

1. Phát biểu cảm nghĩ của em về một câu chuyện đã học ở bài 14.

2. Trình bày ý kiến về biểu hiện của lòng yêu nước.

Biển xanh ôm ấp trời xanh

Rồng Tiên thuở ấy sinh thành Trường Sa

Trùng khơi nào có ngái xa

Long lanh hạt cát đã là quê hương.

Ở đây chẳng có gì riêng

Lá thư chung đọc, nỗi niềm chung lo

Đêm vui chung một câu hò

Nhớ thương chung một cánh cò hoàng hôn.

Sơn Ca, Song Tử, Sinh Tồn

Thuyền Chài, Vĩnh Viễn... gửi hồn cha ông

Trường Sa nắng nỏ, bão dông

Cây phong ba với thành đồng lòng ta

Góc vườn xanh với tiếng gà

Cây súng thép với lời ca ngọt ngào.

Nguyễn Thế Kỷ

Những từ ngữ, hình ảnh nào cho thấy Trường Sa từ rất lâu đời đã gắn bó với Tổ quốc Việt Nam?

Bốn từ chung lặp lại ở khổ thơ thứ 2 nói lên điều gì về tình cảm của các chiến sĩ Trường Sa với đồng đội và với đất liền?

Việc nhắc tên một số đảo ở Trường Sa thể hiện tình cảm của tác giả bài thơ như thế nào?

Khổ thơ cuối cho em cảm nhận điều gì về cuộc sống của các chiến sĩ ở Trường Sa?

Tìm trạng ngữ trong mỗi câu dưới đây:

Ngày hôm đó, mầm cỏ đã lấm tấm xanh khắp các ngọn đồi. Đêm ấy, trời mưa phùn. Đêm hôm sau, lại mưa tiếp. Sáng ngày thứ ba, Nhẫn lùa đàn bò ra đi.

Theo Hồ Phương

Trạng ngữ đứng ở vị trí nào trong mỗi câu trên.

Trạng ngữ được ngăn cách với chủ ngữ và vị ngữ bằng dấu câu nào?

Tìm trạng ngữ trong mỗi câu sau:

Thủa xưa, nước ta bị giặc Minh xâm lược. Bấy giờ, có ông Lê Lợi khởi nghĩa ở vùng Lam Sơn. Trong buổi đầu, vì còn yếu, nghĩa quân nhiều lần bị thua. Để giúp Lê Lợi đánh đuổi ngoại xâm, Đức Long Quân đã cho nghĩa quân mượn thanh gươm thần. Từ khi có gươm thần, nghĩa quân đánh đâu thắng đó. Sau khi đuổi giặc Minh về nước, Lê Lợi lên ngôi vua. Một năm sau, khi nhà vua cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng, Long Quân sai Rùa Vàng lên lấy lại thanh gươm thần. Từ đó, hồ mang tên Hồ Gươm.

Theo truyện Sự tích Hồ Gươm

Dựa vào nội dung bài đọc Trường Sa, viết một đoạn văn ngắn (4 – 5 câu) về các chiến sĩ ở Trường Sa, trong đó ít nhất một câu có trạng ngữ. Chỉ ra trạng ngữ trong câu đó.

Chọn 1 trong 2 đề sau:

a, Viết đoạn văn giới thiệu một anh hùng trong lịch sử bảo vệ Tổ Quốc của nhân dân ta.

b, Viết đoạn văn ( hoặc đoạn nhật kí, bài thơ) về hoạt động ở trường em kỉ niệm một sự kiện lịch sử của nước ta.

Giới thiệu và bình chọn bài viết hay, có hình ảnh đẹp.

Chiếc võng của bố

Hôm ở chiến trường về

Bố cho em chiếc võng

Võng xanh màu lá cây

Dập dình như cảnh sống.

Em nằm trên chiếc võng

Em như tay bố nâng

Đung đưa chiếc võng kể

Chuyện đêm bố vượt rừng

Em thấy cả trời sao

Xuyên qua từng kẽ lá

Em thấy cơn mưa rào

Ướt tiếng cười của bố.

Trăng treo ngoài cửa sổ

Có phải trăng Trường Sơn

Võng mang hơi ấm bố

Ru đời em lớn khôn.

Phan Thế Cải

Bạn nhỏ cảm nhận được những gì khi nằm trên chiếc võng bố cho? Tìm các ý đúng:

a, Cảm thấy chiếc võng dập dình như sóng

b, Cảm thấy chiếc võng cong như vầng trăng

c, Cảm thấy chiếc võng êm như tay bố nâng

d, Cảm thấy chiếc võng mang hơi ấm và những kỉ niệm của bố ở chiến trường.

Chiếc võng gắn với những kỉ niệm nào của bố? Tìm các ý đúng:

a, Chiếc võng êm như tay bố nâng

b, Chiếc võng gắn với những đêm bố vượt rừng

c, Chiếc võng gắn với những cơn mưa rào bố trải qua

d, Chiếc võng gắn với những đêm trăng ở Trường Sơn.

Theo em, vì sao bạn nhỏ biết được những kỉ niệm ấy? Tìm ý đúng:

a, Vì bạn nhỏ được bố kể cho nghe

b, Vì bạn nhỏ được chiếc võng kể cho nghe

c, Vì bạn nhỏ được những cơn mưa rào kể cho nghe

d, Vì bạn nhỏ được vầng trăng Trường Sơn kể cho nghe.

Tìm trạng ngữ trong câu sau:

Hôm ở chiến trường về, bố cho em một chiếc võng màu xanh lá cây.

Đóng vai trò bạn nhỏ, viết một đoạn văn nói về cảm xúc của em khi nằm trên chiếc võng của bố cho.

1. Em đạt yêu cầu ở mức nào?

2. Em cần cố gắng thêm về mặt nào?