Bài 3: Như măng mọc thẳng Tiếng Việt lớp 4 Tập 1 – Cánh diều

Cau 

Đứng đâu là cao đấy 

Mà chẳng che lấp ai

Dáng khiêm nhường, mảnh khảnh

Da bạc thếch tháng ngày

Muốn cao thì phải thẳng

(Bài học ở cây cau) 

Thân bền khinh bão tố 

Nhờ mưa nắng dãi dầu.

Mà tấm lòng thơm thảo 

Đỏ môi ngoại nhai trầu

Thương yêu đàn em lắm

Cho cưỡi ngựa tàu cau.

Nơi cho mây dừng nghỉ 

Để đi bốn phương trời

Nơi chim về ấp trứng

Nở những bài ca vui. 

Tai lắng tiếng ríu ran

Thoảng thơm trong hơi thở

Chắc chim mới ra rang 

Ồ! Hoa cau đang nở!

Tìm các khổ thơ ứng với mỗi ý sau:

a, Tả hình dáng cây cau.

b, Nêu ích lợi của cây cau.

c, Thể hiện tình cảm của tác giả với cây cau.

Một người chính trực

     Tô Hiến Thành làm quan triều Lý, nổi tiếng là người chính trực.

    Năm 1175, vua Lý Anh Tông mất, di chiếu cho Tô Hiến Thành phò tá thái tử Long Cán, con bà thái hậu họ Đỗ lên ngôi. Nhưng bà Chiêu Linh thái hậu lại muốn lập con mình là Long Xưởng. Bà cho người đem vàng bạc đút lót vợ Tô Hiến Thành để nhờ ông giúp đỡ. Tô Hiến Thành nhất định không nghe, cứ theo di chiếu lập Long Cán làm vua. Đó là vua Lý Cao Tông.

     Phò tá vua Lý Cao Tông được 4 năm, Tô Hiến Thành lâm bệnh nặng. Quan tham tri chính sự là Vũ Tán Đường ngày đêm hầu hạ bên giường bệnh. Còn gián nghị đại phu Trần Trung Tá do bận nhiều công việc nên không mấy khi tới thăm Tô Hiến Thành được. 

     Một hôm Đỗ thái hậu và vua tới thăm ông, hỏi: 

- Nếu chẳng may ông mất thì ai sẽ là người thay ông?

Tô Hiến Thành không do dự, đáp:

- Có gián nghị đại phu Trần Trung Tá.

Thái hậu ngạc nhiên hỏi:

- Vũ Tán Đường hết lòng vì ông, sao không tán cử?

Tô Hiến Thành tâu:

- Nếu thái hậu hỏi người hầu hạ giỏi thì thần xin cử Vũ Tán Đường, còn hỏi người tài ba giúp nước, thần xin cử Trần Trung Tá. 

Tô Hiến Thành đã thể hiện sự chính trực như thế nào trong việc thực hiện di chiếu của vua Lý Anh Tông? 

Những hạt thóc giống 

     Ngày xưa, có một ông vua cao tuổi muốn tìm người nối ngôi. Vua ra lệnh phát cho mỗi người dân một thúng thóc về gieo trồng và giao hạn: Ai thu được nhiều thóc nhất sẽ được truyền ngôi, ai không có thóc nộp sẽ bị trừng phạt. 

     Có một chú bé mồ côi tên là Chôm nhận thóc về, dốc công chăm sóc mà thóc vẫn chẳng nảy mầm. 

     Đến vụ thu hoạch, mọi người nô nức chở thóc về kinh thành nộp cho nhà vua. Chôm lo lắng đến trước vua, quỳ tâu: 

- Tâu Bệ hạ! Con không làm sao cho thóc này nảy mầm được.

     Mọi người đều sững sờ khi nghe Chôm nói. Nhưng nhà vua đã đỡ chú bé đứng dậy. Ngài hỏi còn ai để chết thóc giống không. Không ai trả lời.

     Lúc đó, nhà vua mới ôn tồn nói: 

- Trước khi phát thóc giống, ta đã cho luộc kĩ rồi. Lẽ nào thóc ấy còn mọc được? Những xe thóc đầy ắp kia đâu phải thu được từ thóc giống của ta!

     Rồi vua dõng dạc nói tiếp: 

- Trung thực là đức tính quý nhất của con người. Ta sẽ truyền ngôi cho chú bé trung thực và dũng cảm này. 

     Chôm được truyền ngôi và trở thành ông vua hiền minh. 

Nhà vua tìm người nối ngôi bằng cách nào? 

Những chú bé giàu trí tưởng tượng

     Mi-sa và Xa-sa ngồi chơi ngoài sân chung cư. Hai cậu thi tán dóc. Mi-sa bảo: 

- Có lần, tớ giẫm phải một chiếc xe buýt. Vừa nghe đánh “roạt” một cái, xe đã bẹp rúm.

- Xạo quá, làm sao cậu giẫm bẹp được chiếc xe buýt?

- Thì nó là đồ chơi, nhỏ xíu ấy mà.

     Đến lượt Xa-sa:

- Một đêm, tớ bay lên Mặt Trăng.

Mi-sa cười phá lên:

- Thế cậu trông thấy gì nào? 

- Tớ bay ban đêm nên không thấy gì. Bay mãi… bay mãi…. rồi rơi huỵch xuống đất. Thế là tỉnh dậy. 

- Sao cậu không nói ngay từ đầu là cậu ngủ mê?
Nghe hai bạn tán dóc, I-go xen vào:

- Các cậu khoác lác quá thể!

- Nhưng chúng tớ có lừa dối ai đâu! Chỉ tưởng tượng thôi, như kể chuyện cổ tích ấy mà. 

     I-go xì một cái, tỏ vẻ coi thường. Chúng cãi nhau. Rồi Mi-sa và Xa-sa bỏ về. Qua quầy kem, hai cậu bé lục hết các túi, vừa đủ tiền mua chung một gói kem.

     Mi-sa bảo:

- Chúng mình về nhà lấy dao cắt cho đều.

     Đến cầu thang, hai cậu bé gặp I-ra. Mắt cô bé đỏ hoe. Mi-sa hỏi: 

- Vì sao em khóc?

- Em bị mẹ mắng. Anh I-go ăn vụng mứt, lại bảo là em ăn. 

     Xa-sa bảo: 

- Thôi! Đừng khóc nữa! Về nhà đi, anh sẽ cho em phần kem của anh.

- Thế các anh không thích kem à?

- Hôm nay, bọn anh ăn phải đến mười que kem rồi ấy chứ. 

     I-ra đề nghị:

- Tốt nhất là chia kem ra làm ba phần 

     Về đến nhà Mi-sa, ba anh em chia kem làm ba phần. Mi-sa gật gù: 

- Có lần, tớ ăn hết nhẵn cả một thùng kem. 

     I-ra cười to:

- Úi dà, anh lại bịa chuyện rồi! Ai mà tin được! 

- Thì thùng kem nhỏ bằng cái cốc ấy mà!

Những câu chuyện của Mi-sa và Xa-sa có gì thú vị?  

       Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn. Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính,... Dưới bóng tre xanh, người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang. Tre ăn ở với người, đời đời kiếp kiếp. Tre, nứa, mai, vầu giúp người hàng nghìn công việc khác nhau. Tre là cánh tay của người nông dân.

a) Gọi sự vật bằng từ ngữ dùng để gọi người.

b) Tả sự vật bằng từ ngữ dùng để tả người.

c) Nói với sự vật như nói với người.