Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Trong hai khổ thơ đầu của bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai), các dòng thơ được bố trí thành từng cặp có sự đối lập (trái ngược) nhau về nghĩa. Hãy chỉ ra điều đó và cho biết cách bố trí như vậy có tác dụng gì.

Câu 6 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Qua bài thơ Ông đồ, em hiểu gì về tục “xin chữ' mỗi dịp Tết đến, xuân về? Nếu vẽ minh hoạ cho bài thơ, em sẽ vẽ hình ảnh nào?

Câu 5 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Theo em, những câu thơ đó tả cảnh hay tả tình? Vì sao?

- Giấy đỏ buồn không thắm;

Mực đọng trong nghiên sầu...

- Lá vàng rơi trên giấy,

Ngoài giời mưa bụi bay.

Câu 4 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Trong bài thơ, tác giả sử dụng những biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng của những biện pháp đó. 

Câu 3 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Phân tích và chỉ ra sự khác nhau của hình ảnh ông đồ ở các khổ thơ 1, 2 so với các khổ thơ 3, 4. Sự khác nhau ấy nói lên điều gì?

Câu 2 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Nội dung bài thơ được trình bày theo trình tự nào? Cách trình bày ấy có tác dụng gì?

Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Bài thơ Ông đồ viết về ai và về việc gì? Ai là người bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ? Đó là cảm xúc, suy nghĩ gì?

Câu 5 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Các hình ảnh ở khổ thơ cuối có gì khác so với khổ thơ đầu?

Câu 4 (trang 47 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Từ “Nhưng” ở dòng 9 có vai trò gì?

Câu 3 (trang 47 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Tài năng viết chữ của ông đồ được thể hiện ở chi tiết nào?

Câu 2 (trang 47 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Cảnh và người ở phần đầu bài thơ hiện lên như thế nào?

Câu 1 (trang 47 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Xác định vần và nhịp của bài thơ.

Yêu cầu (trang 46 Sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Ngoài bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ (đã học ở lớp 6), em còn biết thêm bài thơ năm chữ nào khác không? Đọc trước bài thơ Ông đồ, tìm hiểu thêm về tác giả Vũ Đình Liên.

- Tìm hiểu thêm về chữ Nho và nghệ thuật viết chữ Nho (thư pháp).

Câu 6 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Quan sát người thân trong gia đình của mình qua năm tháng, em thấy người thân có những thay đổi như thế nào? Em có cảm xúc gì khi nhận ra những thay đổi ấy?

Câu 5 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Trong số những hình ảnh được tác giả dùng để khắc hoạ hình tượng người mẹ, em thích nhất hình ảnh nào? Tại sao?

Câu 4 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chỉ ra và phân tích các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ ở hai khổ thơ cuối bài.

Câu 3 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Liệt kê những từ ngữ được tác giả dùng để nói về “mẹ” và “cau” trong bài thơ. Để thể hiện hình tượng “mẹ” và “cau”, tác giả sử dụng những biện pháp tu từ nào? Hãy chỉ ra tác dụng của các biện pháp tu từ đó.

Câu 2 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Bài thơ Mẹ là lời của ai, bộc lộ cảm xúc gì? Nêu cảm nhận chung của em sau khi đọc bài thơ.

Câu 1 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Qua bài thơ Mẹ, chỉ ra đặc điểm của thể thơ bốn chữ ở các yếu tố: số tiếng và nhịp ở các dòng thơ, vần của bài thơ.

Câu 4 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Dòng 18 dùng để hỏi hay bộc lộ cảm xúc?

Câu 3 (trang 45 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý sắc thái biểu cảm của từ “nâng” (dòng 15) và từ “cầm” (dòng 16).

Câu 2 (trang 45 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Các từ ngữ nói về “mẹ” và “cau' ở khổ 1 và 2 có mối quan hệ với nhau như thế nào về nghĩa?

Câu 1 (trang 45 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý vần và nhịp của bài thơ.

Yêu cầu (trang 44 Sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Khi đọc bài thơ bốn chữ (hoặc năm chữ), các em cần chú ý:

+ Bài thơ được chia làm mấy khổ? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?

+ Bài thơ viết về ai và về điều gì? Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ?

+ Bài thơ có những từ ngữ và biện pháp nghệ thuật nào đặc sắc? Tác dụng của chúng là gì?

- Ngoài bài thơ Lượm của Tố Hữu (đã học ở lớp 6), em còn biết thêm bài thơ bốn chữ nào khác không? Đọc trước bài thơ Mẹ, tìm hiểu thêm về tác giả Đỗ Trung Lai.

- Mỗi khi nghĩ về mẹ, em thường có cảm xúc gì? Hãy chia sẻ cảm xúc đó với các bạn.

Câu 2 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Đọc thêm một số truyện ngắn hiện đại có chủ đề về lòng yêu nước, tự hào dân tộc, lòng nhân ái,…   

Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Đọc sách, báo, truy cập internet, sưu tầm thông tin về các tác giả, tác phẩm đã học, thu thập và lựa chọn các nguồn tư liệu gồm: bài viết, hình ảnh, video,… có nội dung và hình thức phù hợp. 

Câu 10 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Viết một đoạn văn (khoảng 6-8 dòng) trình bày suy nghĩ của em trước sự việc Xi-mông đột ngột đề nghị bác Phi-líp làm bố của mình.

Câu 9 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Ý nghĩa của yếu tố “nhân” trong hai từ in đậm ở câu sau có giống nhau không? Em hãy giải thích vì sao. 

“Một bác công nhân cao lớn, râu tóc đen, quăn, đang nhìn em với vẻ nhân hậu.” 

Câu 8 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Lời nhắn gửi chung nhất của câu chuyện này là gì?

A. Không nên trêu chọc, giễu cợt Xi-mông 

B. Hãy cảm thông, chia sẻ với mẹ con Xi-mông 

C. Hãy đối xử nhân hậu với những người thiệt thòi, đau khổ

D. Mong Xi-mông được hạnh phúc và có một ông bố 

Câu 7 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Vì sao bác Phi-líp nhận lời làm bố của Xi-mông?

A. Vì lời đề nghị của Xi-mông quá bất ngờ 

B. Vì hoàn cảnh gia đình của người thiếu phụ Blăng-sốt

C. Vì cảm thông và muốn giúp đỡ mẹ con Xi-mông 

D. Vì bác khoẻ mạnh và thường hay giúp đỡ người khác 

Câu 6 (trang 41 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Theo em, nguyên nhân chính dẫn đến việc lũ trẻ trêu chọc, hành hạ bé Xi-mông là gì? 

A. Vì muốn tạo trò vui

B. Vì thói vô cảm, độc ác 

C. Vì định kiến của người lớn 

D. Vì thiếu sự hiểu biết, cảm thông 

Câu 5 (trang 41 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Phương án nào nêu nhận xét đúng về sự xuất hiện của “ông bố” Phi-líp trong cuộc đời Xi-mông?

A. Là kết quả của phép mầu kì diệu 

B. Bất ngờ nhưng hợp lí và cảm động 

C. Đã được dự báo từ trước 

D. Là tự nhiên, do bác Phi-líp có ý từ lâu

Câu 4 (trang 41 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Phương án nào dưới đây thể hiện đầy đủ nhất tâm trạng của Xi-mông khi em thổ lộ với bác công nhân Phi-líp mong muốn có một ông bố?

A. Vừa đau khổ, vừa khát khao, hi vọng 

B. Tuyệt vọng vì không có bố

C. Đau khổ vì bị chế giễu, bắt nạt 

D. Hi vọng bác Phi-líp nhận lời 

Câu 3 (trang 41 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Xi-mông ở trong trạng thái nào khi đuổi bắt con nhái? 

A. Đau khổ đến muốn chết

B. Rất buồn ngủ và mệt mỏi 

C. Vừa đau buồn lại chợt vui 

D. Rất vui thích đuổi bắt con nhái 

Câu 2 (trang 41 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Người kể trong văn bản “Bố của Xi-mông” là ai? 

A. Bác công nhân Phi-líp

B. Chị Blăng-sốt 

C. Xi-mông

D. Người kể vắng mặt 

Câu 1 (trang 41 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Truyện “Bố của Xi-mông” có sự kết hợp phương thức tự sự với phương thức nào? 

A. Biểu cảm

B. Nghị luận 

C. Thuyết minh

D. Miêu tả

Bài tập (trang 34 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chọn một trong hai đề sau:

Đề 1: Các em đã học và đọc nhiều câu chuyện lịch sử, hãy viết bài văn kể lại sự việc liên quan đến một nhân vật hoặc sự kiện lịch sử mà em yêu thích.

Đề 2: Dựa vào văn bản ở mục “Định hướng”, em hãy đóng vai nhạc sĩ Văn Cao, viết bài văn kể lại sự ra đời của bài hát “Tiến quân ca”.

Câu hỏi (trang 34 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1)

- Văn bản kể lại sự việc gì? Ai là người kể chuyện? 

- Sự việc ấy liên quan đến nhân vật hay sự kiện lịch sử nào? 

- Những câu văn nào thể hiện sự kết hợp các yếu tố miêu tả với yếu tố tự sự?