Sách bài tập GDCD 7 (Cánh diều) Bài 1: Tự hào về truyền thống quê hương

Bài 1 trang 5 SBT GDCD 7: Em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết:

- Tên của những truyền thống thể hiện trong hình ảnh?

- Những truyền thống này được biểu hiện ở quê hương em như thế nào?

- Em tự hào nhất về truyền thống nào của quê hương em? Vì sao?

Lời giải:

Yêu cầu số 1: Tên những truyền thống được thể hiện trong ảnh:

+ Ảnh 1 - Truyền thống uống nước nhớ nguồn

+ Ảnh 2 - Làn điệu dân ca truyền thống.

+ Ảnh 3 - Truyền thống hiếu học

+ Ảnh 4 - Truyền thống cần cù lao động

+ Ảnh 5 - Truyền thống tôn sư trọng đạo

+ Ảnh 6 - Truyền thống tương thân tương ái

+ Ảnh 7 - Truyền thống yêu nước chống ngoại xâm

+ Ảnh 8 - Lễ hội truyền thống

Yêu cầu số 2: Ở quê hương em, những truyền thống trên đều được biểu hiện thông qua những hành động/ việc làm cụ thể. Ví dụ:

+ Người dân tích cực lao động sản xuất

+ Các bạn học sinh tổ chức chương trình tri ân các thầy/ cô giáo.

+ Chính quyền địa phương vận động người dân quyên góp, giúp đỡ những gia đình có hòan cảnh khó khăn.

+ …

Yêu cầu số 3:

(*) Tham khảo: Em tự hào nhất về làn điệu dân ca quan họ của quê hương em, vì:

+ Dân ca quan họ là di sản văn hóa có giá trị về nhiều mặt, như: nghệ thuật; cố kết cộng đồng và lưu truyền tri thức dân gian.

+ Năm 2009, dân ca quan họ được Tổ chức UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

​Bài 2 trang 6 SBT GDCD 7: Những truyền thống dưới đây được biểu hiện như thế nào ở quê hương em?

Lời giải:

​Bài 3 trang 6 SBT GDCD 7: Em đồng ý với ý kiến nào dưới đây?

(Khoanh tròn chữ cái trước câu em lựa chọn)

A. Quê hương em có nhiều truyền thống tốt đẹp, rất đáng tự hào.

B. Truyền thống quê hương em cũng giống như truyền thống của những miền quê khác.

C. Nếu không giữ gìn truyền thống thì quê hương em sẽ không phát triển

D. Giữ gìn truyền thống quê hương là góp phần giữ gìn bản sắc của dân tộc,

E. Tìm hiểu truyền thống của các dân tộc khác cũng là giữ gìn truyền thống quê hương.

G. Đi thăm đền chùa, di tích không phải cách thể hiện tự hào về truyền thống quê hương.

Lời giải:

- Lựa chọn các đáp án đúng:

A. Quê hương em có nhiều truyền thống tốt đẹp, rất đáng tự hào.

D. Giữ gìn truyền thống quê hương là góp phần giữ gìn bản sắc của dân tộc.

E. Tìm hiểu truyền thống của các dân tộc khác cũng là giữ gìn truyền thống quê hương.

​Bài 4 trang 7 SBT GDCD 7: Hãy nêu tên 5 truyền thống về văn hóa, nghệ thuật của quê hương em và cách giữ gìn, phát huy những truyền thống đó.

Lời giải:

​Bài 5 trang 7 SBT GDCD 7: Quê hương của N nổi tiếng về các lễ hội truyền thống, với nhiều hoạt động văn hóa và loại hình nghệ thuật. Những suy nghĩ, việc làm nào dưới đây của N thể hiện góp phần giữ gìn những giá trị truyền thống của quê hương?

(Khoanh tròn chữ cái trước những câu em lựa chọn)

 A. Ước mơ sau này sẽ trở thành hướng dẫn viên du lịch.

B. Tìm gặp nghệ nhân để phỏng vấn và viết bài giới thiệu về các hoạt động văn hóa.

C. Giới thiệu với mọi người về sự ra đời và giá trị của các lễ hội truyền thống.

D. Làm mọi cách để sau này trở thành người nổi tiếng của một loại hình nghệ thuật.

E. Mong muốn được giúp đỡ mọi người khi đến tham gia hoặc tham quan lễ hội.

Lời giải:

Lựa chọn đáp án đúng là:

A. Ước mơ sau này sẽ trở thành hướng dẫn viên du lịch.

B. Tìm gặp nghệ nhân để phỏng vấn và viết bài giới thiệu về các hoạt động văn hóa.

C. Giới thiệu với mọi người về sự ra đời và giá trị của các lễ hội truyền thống.

E. Mong muốn được giúp đỡ mọi người khi đến tham gia hoặc tham quan lễ hội.

​Bài 6 trang 8 SBT GDCD 7: Hành vi, biểu hiện nào trong những hình ảnh dưới đây là góp phần giữ gìn truyền thống quê hương? Em hãy viết lời giải thích vì sao theo từng ảnh.

Lời giải:

- Ảnh 1 - Các bạn học sinh đang dọn dẹp tại khu danh lam thắng cảnh/ di tích lịch sử, văn hóa tại địa phương => đây là hành động góp phần giữ gìn truyền thống quê hương.

- Ảnh 2 - các bạn học sinh đang sửa soạn SGK để tặng lại cho các bạn học sinh có hòan cảnh khó khăn => đây là hành động góp phần giữ gìn truyền thống quê hương, vì: hành động này là biểu hiện của truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái.

- Ảnh 3 - các bạn học sinh đang học tập nghệ thuật truyền thống => đây là hành động góp phần giữ gìn truyền thống quê hương, vì: thể hiện sự trân trọng và tình yêu với nghệ thuật truyền thống.

- Ảnh 4 - bạn học sinh cõng bạn tới trường => đây là hành động góp phần giữ gìn truyền thống quê hương, vì: hành động này là biểu hiện của truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái.

​Bài 7 trang 8 SBT GDCD 7: Đọc câu chuyện

Tấm gương học tập thời xưa

Sử sách nước ta đã lưu danh một người học trò nghèo với tinh thần hiếu học đã đỗ đầu 3 kì thi. Đó chính là cụ Nguyễn Khuyến (1835 - 1909).

Sinh thời Nguyễn Khuyến là một người cực kì hiếu học. Từ khi còn là một cậu bé, Nguyễn Khuyến đã nghe các bài thơ cha dạy cho các anh khoá trên và thuộc làu làu từng bài một. Thấy con có trí nhớ tốt lại hiếu học, cha của Nguyễn Khuyến đã tạo điều kiện cho con học sớm hơn các bạn. Ông đã mua tập giấy và bút để cho cậu bé học hành, không phải viết lên gạch non hay nền nhà nữa. Từ đó Nguyễn Khuyến rất vui mừng và hằng ngày đều chăm chỉ học tập. Cậu học đến quên ăn, quên ngủ, một ngày có thể học thuộc cả mấy chục trang. Nhưng gia cảnh khốn khó khiến việc học của cậu gặp khó khăn khi chỉ học được vào ban ngày, còn buổi đêm lại thiếu ánh sáng. Bằng lòng hiếu học, cậu bé Nguyễn Khuyển đã nghĩ ra cách đọc sách dưới ánh trăng tỏ. Thế nhưng trăng thì có đêm tỏ, đêm mờ. Trong một buổi học dưới ánh trăng giữa trời thu, thấy lá vàng rơi lả tả, cậu đã nảy ra ý định đốt lá dùng ánh lửa để đọc sách. Từ lòng hiếu học và ham học hỏi, Nguyễn Khuyến đã vượt khó và thành công nhờ học tập.

a) Tấm gương học tập của Nguyễn Khuyến là biểu hiện của truyền thống tốt đẹp nào? Em hãy chỉ ra những biểu hiện cụ thể của truyền thống đó trong câu chuyện.

b) Em rút ra bài học gì cho bản thân từ tấm gương học tập của Nguyễn Khuyến?

Lời giải:

Yêu cầu a)

- Tấm gương học tập của Nguyễn Khuyến là biểu hiện của truyền thống hiếu học.

- Biểu hiện cụ thể:

+ Nguyễn Khuyến hằng ngày đều chăm chỉ học tập

+ Nguyễn Khuyến đọc sách dưới ánh trăng (vào những đêm trăng tỏ).

+ Vào những đêm trăng mờ, Nguyễn Khuyến đốt lá dùng ánh lửa để đọc sách.

Yêu cầu b) Bài học cho bản thân:

- Luôn nỗ lực, chăm chỉ học tập.

- Kiên trì, cố gắng vượt qua mọi khó khăn để đạt được mục tiêu học tập.

Bài 8 trang 9 SBT GDCD 7: Lan rất hãnh diện về chuỗi cửa hàng bán đồ lưu niệm cho khách du lịch ở quê hương của mình. Những sản phẩm bày bán tại các cửa hàng đều do những nghệ nhân và người dân nơi đây chế tác, khách du lịch đến mua hàng ai cũng hài lòng về sự phong phú, tỉnh xảo của hàng hoá, sự tiếp đón niềm nở, tận tình, chiều khách của người bán hàng, đặc biệt là được nghe những câu chuyện thú vị gắn với sự ra đời và giá trị văn hóa của những món đồ lưu niệm xinh xắn mà họ mua được.

a) Truyền thống nào của quê hương Lan được nói đến trong thông tin? Truyền thống này mang lại điều gì cho quê hương Lan?

b) Nếu là Lan, em sẽ làm gì để góp phần giữ gìn, phát huy truyền thống đó?

Lời giải:

Yêu cầu a)

- Đoạn thông tin trên đề cập đến nghề truyền thống (sản xuất, chế tác đồ lưu niệm) và sự hiếu khách của quê hương Lan.

- Truyền thống này giúp cho:

+ Người dân trong địa phương có thêm thu nhập.

+ Hình ảnh đẹp của quê hương Lan luôn được lưu giữ trong tâm trí của khách du lịch.

Yêu cầu b) Nếu là Lan, để góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống đó, em sẽ:

+ Trân trọng nghề truyền thống của địa phương.

+ Học hỏi, rèn luyện kĩ năng nghề từ những nghệ nhân ở trong làng.

+ Tích cực quảng bá hình ảnh của địa phương tới bạn bè trong và ngoài nước (thông qua các trang mạng xã hội, như: Facebook; Youtube; TikTok…)

​Bài 9 trang 9 SBT GDCD 7: Trong lớp 7A3, Phương không phải là học sinh có học lực xuất sắc nhưng nếu nói về tài dẫn dắt, tổ chức đội nhóm thì nhiều bạn phải nể phục. Gần đây, trường của Phương tổ chức cuộc thi giới thiệu về truyền thống tốt đẹp của quê hương, Phương đã xung phong nhận nhiệm vụ thành lập đội để tham gia cuộc thi, Phương nghĩ đây là cơ hội để mình và các bạn được tìm hiểu và quảng bá cho những giá trị tốt đẹp của quê hương mình. Sự nhiệt tình của Phương đã gặp phải khó khăn khi nhiều bạn từ chối tham gia với lí do bận học, Người bạn thân của Phương là Mai cũng không ủng hộ, thậm chí còn khuyên bạn không nên mất thời gian vào những việc chả có ý nghĩa gì. Nhưng khó khăn lớn nhất với Phương chính là sự phản đối của bố mẹ.

a) Em hãy nhận xét suy nghĩ, hành động của Phương và các bạn trong lớp 7A3.

b) Theo em, Phương nên làm thế nào để thực hiện được nhiệm vụ của mình?

Lời giải:

Yêu cầu a)

- Suy nghĩ và hành động của Phương là đúng, góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương.

- Suy nghĩ của các bạn trong lớp 7A3 chưa đúng, các bạn chưa biết cách giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương.

Yêu cầu b) Phương nên: giải thích cho bố mẹ và các bạn về ý nghĩa và tác dụng từ những việc làm của mình; khi mọi người đã hiểu về những việc làm giúp giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương của Phương, mọi người sẽ ủng hộ và tích cực giúp đỡ Phương hòan thành nhiệm vụ.

​Bài 10 trang 10 SBT GDCD 7: Có ý kiến cho rằng, truyền thống quê hương là những giá trị của mỗi vùng miền địa phương, làm nên bản sắc riêng của mỗi vùng miền. Vì vậy, giữ gìn truyền thống, bản sắc quê hương thì chỉ cần giữ gìn những gì mình có, không nên học hỏi, đưa các giá trị, truyền thống của nơi khác đến quê mình.

Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao?

Lời giải:

- Em không đồng ý với ý kiến trên, vì: mỗi địa phương, vùng miền trong cả nước đều có những truyền thống, bản sắc văn hóa riêng. Việc chúng ta tiếp thu, học hỏi những truyền thống tốt đẹp của địa phương khác sẽ góp phần giúp:

+ Mỗi người dân thay đổi nhận thức về sự đa dạng, phong phú của văn hóa Việt Nam; hiểu và tôn trọng sự khác biệt về văn hóa giữa các vùng miền.

+ Mỗi người dân có thể tự nhận thức và hành động để khắc phục những mặt còn yếu kém, hạn chế của địa phương.

+ …

​Bài 11 trang 10 SBT GDCD 7: Thảo luận về trách nhiệm của học sinh trong việc giữ gìn truyền thống tốt đẹp của quê hương, bạn Lân cho rằng học sinh trung học cơ sở chỉ cần chăm ngoan và học thật tốt còn việc giữ gìn truyền thống là của người lớn.

Em hãy viết ra các cách để thay đổi suy nghĩ của bạn Lân?

Lời giải:​

- Giải thích của Lân hiểu rằng: việc giữ gìn truyền thống tốt đẹp của quê hương là trách nhiệm của mỗi người dân. Là học sinh THCS, chúng ta có thể giữ gìn truyền thống của quê hương bằng nhiều hành động thiết thực, phù hợp, như:

+ Siêng năng, kiên trì học tập và rèn luyện, đoàn kết, giúp đỡ nhau.

+ Chủ động và tích cực tham gia các hoạt động sinh hoạt văn hóa của cộng đồng.

+ Phê phán những hành động làm tổn hại đến truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Bài 12 trang 10 SBT GDCD 7: Em hãy tìm hiểu và kể lại một truyền thống tốt đẹp của quê hương mình theo gợi ý:

- Tên truyền thống, những biểu hiện cụ thể của truyền thống.

- Những giá trị mà truyền thống đã mang lại cho quê hương em.

- Tình hình giữ gìn, phát huy truyền thống đó. (Sự tham gia của em như thế nào?)

Lời giải:

- Tên truyền thống: Lễ hội chùa Hương (huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội).

- Những biểu hiện cụ thể của truyền thống:

+ Lễ hội Chùa Hương diễn ra từ mùng 6 tháng giêng đến hết tháng 3 âm lịch.

+ Lễ hội chùa Hương là nơi hội tụ sinh hoạt văn hóa dân tộc độc đáo như bơi thuyền, leo núi và các chiếu hát chèo, hát văn,…

+ Hàng năm, lễ hội chùa Hương, đón hàng ngàn lượt khách đến tham quan, lễ Phật, cầu may mắn, tài lộc và sức khỏe.

- Những giá trị mà truyền thống mang lại cho quê hương:

+ Đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách huyện Mỹ Đức.

+ Tạo việc làm và thu nhập cho hàng ngàn người dân trên địa bàn và cư dân các vùng lân cận.

+ Quảng bá hình ảnh đẹp của quê hương Mỹ Đức tới du khách trong và ngoài nước.

- Tình hình giữ gìn, phát huy truyền thống:

+ Chính quyền địa phương thực hiện nhiều chính sách nhằm thu hút khách du lịch.

+ Người dân địa phương niềm nở, hiếu khách

+ Các đội thanh niên tình nguyện thường xuyên nhắc nhở du khách không vứt rác bừa bãi ở khu di tích, mỗi du khách chỉ thắp một nén hương và báo với công an khi phát hiện hiện tượng tiêu cực.

​Bài 13 trang 10 SBT GDCD 7: Em hãy tự đánh giá việc giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương bằng cách viết ra những việc bản thân đã làm và kết quả đạt được, hướng khắc phục những việc làm có kết quả chưa tốt.

Lời giải: