Sách bài tập GDCD 7 (Chân trời sáng tạo) Bài 10: Nguyên nhân, hậu quả của tệ nạn xã hội

Bài tập 1 trang 50 SBT Giáo dục công dân 7: Em hãy tìm các từ khoá tương ứng với những gợi ý dưới đây.

Câu 1. Là từ gồm 10 chữ cái, chỉ về hiện tượng xã hội bao gồm: những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức và pháp luật, gây hậu quả xấu về mọi mặt đối với xã hội.

Câu 2. Là từ gồm 16 chữ cái, nói về một trong những hậu quả của tệ nạn xã hội đối với đời sống xã hội..

Câu 3. Là từ gồm 5 chữ cái, chỉ về một loại chất gây nghiện nguy hại cho người sử dụng, có tác động lên hệ thần kinh trung ương, gây cảm giác như: giảm đau, hưng phấn, dễ chịu,...hoặc tạo ra ảo giác.

Câu 4. Là từ gồm 6 chữ cái, là tên của một loại tệ nạn xã hội, biểu hiện tình trạng các cá nhân dùng các dịch vụ tình dục ngoài hôn nhân để trao đổi, mua bán với nhau nhằm thoả mãn nhu cầu tình dục hoặc lợi ích vật chất.

Câu 5. Là từ gồm 5 chữ cái, nói về một loại tệ nạn xã hội nguy hiểm cho xã hội, được tổ chức dưới nhiều hình thức tinh vi, xảo quyệt nhưng bản chất là thể hiện sự sát phạt nhau giữa những người chơi, gây mất trật tự, an toàn cho xã hội.

Câu 6. Là từ gồm 11 chữ cái, đây là một loại tệ nạn xã hội biểu hiện việc cuồng tín vào những điều mơ hồ, nhảm nhí, không phù hợp với lẽ tự nhiên dẫn đến những hậu quả xấu về sức khoẻ, thời gian, tài sản,... cho cá nhân, gia đình và xã hội.

Câu 7. Là từ gồm 8 chữ cái, đây là từ còn thiếu trong nhận định sau: “Ma tuý, mại dâm là .............. ngắn nhất làm lây truyền HIV/AIDS, một căn bệnh vô cùng nguy hiểm cho xã hội”

Lời giải:

Giải ô chữ

- Câu 1: TỆ NẠN XÃ HỘI

- Câu 2: SUY THOÁI GIỐNG NÒI

- Câu 3: MA TÚY

- Câu 4: MẠI DÂM

- Câu 5: CỜ BẠC

- Câu 6: MÊ TÍN DỊ ĐOAN

- Câu 7: CON ĐƯỜNG

​Bài tập 2 trang 51 SBT Giáo dục công dân 7: Những ý kiến sau là đúng hay sai? Em hãy đánh dấu X vào ô tương ứng và giải thích tại sao.

Lời giải:

​Bài tập 3 trang 52 SBT Giáo dục công dân 7: Em hãy hoàn thành bảng sau:

Lời giải:

​

Bài tập 4 trang 52 SBT Giáo dục công dân 7: Em hãy lựa chọn đáp án đúng. 

Câu 1. Những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức và pháp luật, gây hậu quả xấu về mọi mặt đối với đời sống xã hội được gọi là: 

A. thực trạng xã hội.

B. tệ nạn xã hội. 

C. lối sống xã hội.

D. chuẩn mực xã hội.

Lời giải:

Đáp án đúng là: B

​

Câu 2. Những tệ nạn xã hội được xem là nguy hiểm nhất hiện nay là:

A. Cờ bạc, ma tuý, trộm cướp. 

B. Cờ bạc, trộm cướp, mại dâm. 

C. cờ bạc, ma tuý, mại dâm.

D. Cờ bạc, ma tuý, trộm cướp, mại dâm. 

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

​Câu 3. Nội dung nào dưới đây không nói về tác hại của tệ nạn xã hội?

A. Ảnh hưởng xấu đến đạo đức con người. 

B. Làm tan vỡ hạnh phúc gia đình. 

C. Đề cao hoá các chuẩn mực đạo đức xã hội.

D. Làm suy thoái giống nòi, dân tộc.

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

​Câu 4. Những tệ nạn xã hội nào dưới đây là con đường ngắn nhất làm lây nhiễm. HIV/AIDS?

A. Trộm cướp và mại dâm. 

B. Mại dâm và ma tuý. 

C. Cờ bạc và ma tuý.

D. Cờ bạc và mại dâm.

Lời giải:

Đáp án đúng là: B

​Câu 5. Nội dung nào dưới đây không phải là nguyên nhân chính khiến con người vướng vào tệ nạn xã hội?

A. Đời sống vật chất được nâng cao. 

B. Bố mẹ quá nuông chiều con cái. 

C. Bị dụ dỗ, lôi kéo do thích thể hiện. 

D. Lười lao động, đua đòi, ham chơi.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A

​Bài tập 5 trang 53 SBT Giáo dục công dân 7: Em hãy bày tỏ quan điểm về các ý kiến sau.

Lời giải:

​Bài tập 6 trang 54 SBT Giáo dục công dân 7: Em hãy tìm hiểu và cho biết tác hại của các chất gây nghiện dưới đây.

Lời giải:

​Bài tập 7 trang 54 SBT Giáo dục công dân 7: Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi.

Giờ ra chơi, một nhóm bạn nam lớp 7D thường tụ tập chơi bài. Lúc đầu, các bạn chỉ chơi cho vui, ai thua thì bị phạt búng tai hoặc nhảy lò cò. Một lần, N đề nghị: “Chơi thế này chán lắm, hay là chúng mình chơi ăn tiền đi cho thích”. M vội can ngăn: “Không được đầu, chơi ăn tiền là đánh bạc, là vi phạm pháp luật, không cẩn thận chúng mình sa vào tệ nạn xã hội đấy!”. N đáp: “Ôi dào, mình chơi có 1.000 đồng, 2.000 đồng, số tiền nhỏ sao mà vi phạm pháp luật được. Cậu cứ nói quá!”.

Câu hỏi: 

- Em đồng ý với ý kiến của N hay M trong tình huống trên? Vì sao?

- Nếu là bạn cùng lớp với N và M, em sẽ ứng xử như thế nào?

Lời giải:

- Em đồng ý với ý kiến của bạn M, vì: dù chơi đánh bài ăn tiền với số tiền rất nhỏ (1.000, 2.000), nhưng bản chất đó chính là tệ nạn cờ bạc. Tệ nạn cờ bạc đã bị pháp luật Việt Nam nghiêm cấm.

- Nếu là bạn cùng lớp với N và M, em sẽ:

+ Ủng hộ ý kiến của M; không tham gia và khuyên các bạn khác không nên chơi đánh bài ăn tiền

+ Nếu N và các bạn khác vẫn cố tình thực hiện hành vi đánh bài ăn tiền, em sẽ nhanh chóng báo cáo sự việc với thầy/ cô giáo chủ nhiệm.

​Bài tập 8 trang 55 SBT Giáo dục công dân 7: Em hãy xử lí tình huống sau: Thấy H đang lo lắng vì đã lỡ dùng hết số tiền đóng học phí để đi chơi điện tử. Bà hàng nước gần nhà đã dụ H mang một túi nhỏ đựng ma tuý đi giao hộ và hứa sẽ trả cho H một khoản tiền đủ để đóng học phí. H phân vân một lúc, sau đó, đã nhận lời bà hàng nước. H tự nhủ: “Mình chỉ làm một lần này thôi rồi không bao giờ làm nữa, còn hơn là bị mẹ mắng.”

Câu hỏi:

- Theo em, H suy nghĩ như vậy đúng hay sai? Vì sao?

- Nếu là H, trong tình huống này, em sẽ ứng xử như thế nào?

Lời giải:

- Suy nghĩ của H như vậy là sai, dù H chỉ thực hiện hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy 1 lần duy nhất, nhưng H đã vi phạm pháp luật. Mặt khác, do việc vận chuyển ma túy, H được bà hàng nước trả một món tiền hậu hĩnh, do đó, rất có khả năng, khi nào túng thiếu tiền bạc, H sẽ tiếp tục sa ngã.

- Nếu là H , em sẽ: kiên quyết từ chối lời dụ dỗ của bà hàng nước; bí mật báo thông tin phạm pháp của bà hàng nước cho cơ quan chức năng hoặc những người lớn tin cậy (bố, mẹ…)

​Bài tập 9 trang 56 SBT Giáo dục công dân 7: Sắp tới, nhà trường có tổ chức cuộc thi “Môi trường học đường nói không với tệ nạn xã hội”. Em hãy viết bài dự thi (khoảng 300 chữ) nói về nguyên nhân, hậu quả của một hoặc một số tệ nạn xã hội đang có nguy cơ xâm nhập vào môi trường học đường.

Lời giải:

(*) Bài viết về: tệ nạn ma túy

'Cái chết trắng' là cách gọi đầy hình tượng cho kết cục của những người sử dụng một loại chất kích thích rất đáng sợ, đó là ma túy. Cùng với các loại tệ nạn như cờ bạc, rượu chè, văn hóa phẩm đồi trụy… ma túy lâu này trở thành mối lo ngại đáng sợ của con người trong xã hội hiện đại. Có thể khẳng định tác hại của ma túy đối với cuộc sống của con người thật khôn lường.

Ma túy được hiểu là một dạng chất kích thích được chiết xuất từ loài hoa anh túc hoặc nhựa cây thuốc phiện có mặt nhiều ở các vùng núi trên thế giới hay ở khu vực miền núi phía bắc Việt Nam. So với thuở sơ khai khi mới ra đời, hiện nay ma túy tồn tại ở rất nhiều dạng: bột, nước, viên nén,… được dùng ở nhiều hình thức khác nhau như hút hít, tiêm chích, ngậm, nhấp môi… Do có sự biến tấu rất đa dạng nên ngày nay có quá nhiều loại ma túy xuất hiện. Có lẽ những tên gọi như đá, cỏ, tem, cần, bùa lưỡi… không còn xa lạ. Đó đều chỉ ma túy. Tuy nhiên dù gọi như thế nào hay cách dùng ra sao thì ma túy đều có một hậu quả chung là người dùng, chỉ dùng một lần cũng sẽ gây nghiện. Điều đáng sợ là nó chẳng kiêng nể ai, đối tượng thuộc lứa tuổi, giới tính, địa vị nào, cứ sử dụng đều gây ra những hậu quả nghiêm trọng và đáng sợ.

Vậy ma túy để lại những hậu quả gì? Thật đáng sợ khi có người cho rằng, cứ sử dụng ma túy mà đầy đủ sẽ béo tốt và duy trì sức khỏe cho con người. Không thể phủ nhận có một loại, còn gọi là moóc-phin, thường được dùng trong y học để giảm đau rất hiệu nghiệm. Nhưng lối suy nghĩ trên hay nếu lạm dụng moóc-phin sẽ gây ra những hậu quả thực sự đáng sợ mà chúng ta không ngờ tới.

Trước tiên, hậu quả để lại vô cùng nặng nề cho bản thân 'con nghiện'. Ma túy sẽ tàn phá sức khỏe con người một cách trầm trọng. Ảnh hưởng đầu tiên chính là ở hệ thần kinh. Ở mức độ nhẹ thì người sử dụng ma túy chỉ mới gây mất tập trung, hay mệt mỏi, uể oải, tâm lý chán nản, hay cáu bẳn và muốn phá phách, đôi khi gây ra tâm lý lo lắng, bất an. Nhưng ở mức độ nặng thì gây ra hiện tượng ảo giác, không kiểm soát được hành vi, có những biểu hiện quá khích, phản cảm. Trên mạng xã hội facebook hiện nay không hề thiếu những cảnh tượng bị 'ngáo đá' (tên gọi của những người sử dụng ma túy đá quá nhiều). Những người này thường có biểu hiện mặt đờ đẫn, mắt trắng dã, trợn ngược, hoặc la hét, người rung lắc, không đứng yên, thậm chí còn cởi hết đồ, lăn lê trên đường, trèo lên lan can cửa sổ hoặc nóc nhà, mái nhà cao tầng đi lại, cười nói lớn tiếng… Thật đáng sợ. Nhưng có lẽ bấy lâu nay, hậu quả đáng tiếc nhất của ma túy vẫn chính là việc người dùng dễ bị lây nhiễm HIV/AIDS. Trong số những nguyên nhân lây nhiễm căn bệnh thế kỉ này, phần lớn thuộc về việc sử dụng ma túy.

Nhưng còn lo ngại hơn là sử dụng ma túy ảnh hưởng đến nhân cách, phẩm chất của họ. Có lẽ xã hội không bao giờ chấp nhận người nghiện ma túy là người tử tế. Họ cũng rất khó để trở thành người tử tế. Cứ nhìn những hình ảnh như ở trên thì không thể nào tử tế được. Trong khi đó còn chưa kể, họ phải tìm mọi cách để có tiền dùng thuốc. Cho nên nếu không vòi vĩnh gia đình thì cũng tìm cách ăn cắp, ăn trộm, lừa dối người khác, bất chấp mọi thủ đoạn để có tiền mua ma túy. Chúng ta chẳng còn xa lại cái cảnh con nghiện sẵn sàng chửi rủa, đánh đập cả cha mẹ, người thân trong gia đình mình để có tiền sử dụng ma túy. Có người chẳng còn con đường nào khác phải chấp nhận buôn ma túy để nuôi cơn nghiện của chính mình. Từ việc sử dụng ma túy đến con đường phạm pháp là vô cùng ngắn ngủi. Họ dần dần trở thành những con người đáng sợ, bị xã hội coi thường, muốn tránh xa. Chắc chắn chẳng ai muốn sống cùng một khu phố mà ở đó có kẻ bị nghiện ma túy. Hay chỉ cần nghe thông tin một trại cai nghiện mà học viên phá cửa bỏ trốn là cả xã hội đầy lo lắng rồi. Sự mất mát về nhân cách, tâm hồn của họ là quá lớn. Cơ hội làm lại cuộc đời, sống tử tế gần như không có. Tương lai, sự nghiệp đều bị hủy hoại. Cái giá phải trả cho việc sử dụng ma túy là quá đắt.

Bên cạnh đó, việc sử dụng ma túy còn gây ra biết bao nhiêu hậu quả đáng tiếc cho gia đình và xã hội. Cha mẹ đau lòng, nhục nhã vì có con nghiện, gia đình tan hoang, kiệt quệ vì có con nghiện. Những mất mát về vật chất và tinh thần khó mà đong đếm được. Chỉ biết nỗi đau có người thân bị nghiện là có thật và đều bị coi bi kịch cả đời. Vì đối tượng nghiện là không giới hạn, nên việc kiểm soát con người ở phương diện này là rất phức tạp. Xã hội sẽ bị đảo lộn, tình hình an ninh trật tự khó đảm bảo, kinh tế khó phát triển và hình ảnh về mặt văn hóa con người và đất nước sẽ bị ảnh hưởng trầm trọng. Một lực lượng lớn lao động không được sử dụng, ngành du lịch sẽ hạn chế đi rất nhiều vì không dám tới một vùng hoặc một quốc gia bất ổn. Cho nên thiệt hại về xã hội mà ma túy gây ra là rất lớn và khó kiểm soát.

Nhưng có lẽ, điều đáng lo lắng nhất là vấn đề trẻ hóa những người nghiện ma túy, trong đó có một bộ phận không nhỏ là những bạn đang ở lứa tuổi học sinh. Theo thống kê Bộ Lao động và Thương binh xã hội năm 2017, có đến 8% số người nghiện ở tuổi vị thành niên và ngày càng có dấu hiệu gia tăng. Đó thực sự là một con số biết nói và cho thấy diễn biến phức tạp của các loại hình ma túy đang có mặt trong xã hội hiện nay. Thật chẳng khó để mấy bạn trẻ mua ma túy cả, có khi ngay ngoài cổng trường, quán internet hay những quán ba, vũ trường… Nên việc để giảm thiểu tác hại của ma túy, nhất là trong học đường là điều vô cùng cần thiết. Chỉ cần nhìn vào những hậu quả của nó sẽ cho thấy những chủ nhân tương lai của đất nước mà vướng vào vòng vây của 'cung đường trắng' thì khó mà thoát khỏi cái án tử hình của cuộc đời.

Vào giữa năm 2017, cả nước rúng động bởi một vụ việc đó là các chiến sĩ công an Việt Nam đã triệt phá đường một đường dây sản xuất, buôn bán thuốc lắc, cung ứng trực tiếp cho các vũ trường, quán ba từ bắc vào nam. Kẻ cầm đầu và những người liên quan đều bị bắt và chờ đợi hình phạt thích đáng. Nhưng chúng ta vẫn đầy lo ngại bởi một đường dây lớn như thế đã hoạt động rất nhiều năm nay và nó chỉ là những gì chúng ta biết, nhìn thấy mà thôi. Vậy đã có bao nhiêu cuộc đời con người bị hủy hoại bởi nó? Còn bao nhiêu vụ việc về buôn bán, tàng trữ, vận chuyển ma túy chưa được phát giác? Ma túy – mối hiểm họa vẫn chưa dừng trong xã hội hiện đại.

​Bài tập 10 trang 56 SBT Giáo dục công dân 7: Em và các bạn hãy quay một video ngắn để tuyên truyền về phòng, chống tệ nạn xã hội trong trường học, sau đó giới thiệu trước cả lớp về sản phẩm truyền thông đó.

Lời giải:

(*) Gợi ý: 

- Các em có thể quay video để tuyên truyền về phòng, chống tệ nạn ma túy, cờ bạc,…

- Tham khảo video sau:

https://www.youtube.com/watch?v=a_frdvO7f44&ab_channel=BProductions