Lý thuyết Sóng và sự truyền sóng (Chân trời sáng tạo 2024) Vật lí 11

Lý thuyết Vật Lí lớp 11 Bài 5: Sóng và sự truyền sóng

A. Lý thuyết Sóng và sự truyền sóng

1. Quá trình truyền sóng

a. Khái niệm sóng

- Sóng là dao động lan truyền trong không gian theo thời gian. Khi sóng cơ truyền đi, phần tử môi trường không truyền theo phương truyền sóng mà chỉ dao động tại chỗ

b. Quá trình truyền năng lượng của sóng

- Năng lượng sóng được truyền đi theo phương truyền sóng. Do đó, quá trình truyền sóng là quá trình truyền năng lượng

2. Sóng dọc và sóng ngang

- Sóng dọc là sóng có các phần tử dao động theo phương truyền sóng

- Sóng ngang là sóng có các phần tử dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng

3. Một số tính chất của sóng

a. Hiện tượng phản xạ

- Khi sóng truyền từ một môi trường đến mặt phân cách với một môi trường khác, một phần của sóng tới được truyền ngược lại vào môi trường ban đầu. Đây là hiện tượng phản xạ sóng

b. Hiện tượng khúc xạ

- Hiện tượng sóng đổi phương truyền khi đi từ một môi trường này sang một môi trường khác được gọi là hiện tượng khúc xạ

c. Hiện tượng nhiễu xạ

- Phương truyền của sóng khi đi qua khe đã thay đổi làm cho sóng lan rộng ở phía bên kia khe

Sơ đồ tư duy về “Sóng và sự truyền sóng”

B. Trắc nghiệm Sóng và sự truyền sóng

Câu 1: Một sóng truyền trên dây đàn hồi theo chiều từ trái sang phải như hình vẽ. Chọn nhận xét đúng về chuyển động của điểm M trên dây.

A. M đang chuyển động xuống và có tốc độ lớn nhất.

B. M đang chuyển động lên và có tốc độ lớn nhất.

C. M đang đứng yên và sắp chuyển động lên.

D. M đang đứng yên và sắp chuyển động xuống.

Câu 2. Sóng dọc truyền được trong các môi trường

A. rắn và lỏng

B. lỏng và khí

C. rắn, lỏng và khí

D. rắn, lỏng, khí và chân không.

Câu 3: Một sóng đang truyền từ trái sang phải trên một dây đàn hồi như hình vẽ. Xét hai phần tử M và N trên dây. Tại thời điểm xét

A. M và N đều chuyển động hướng lên.

B. M và N đều chuyển động hướng xuống.

C. M chuyển động hướng lên và N chuyển động hướng xuống.

D. M chuyển động hướng xuống và N chuyển động hướng lên.

Câu 4: Trên hình vẽ, đầu A của lò xo được giữ cố định, đầu B dao động tuần hoàn theo phương ngang. Sóng trên lò xo là sóng (1)... vì (2)...

Chọn từ/cụm từ thích hợp trong các đáp án dưới đây để điền vào các chỗ trống.

A. (1) ngang, (2) mỗi điểm trên lò xo dao động theo phương ngang.

B. (1) dọc, (2) mỗi điểm trên lò xo dao động theo phương ngang.

C. (1) ngang, (2) mỗi điểm trên lò xo dao động theo phương thẳng đứng

D. (1) dọc, (2) mỗi điểm trên lò xo dao động theo phương thẳng đứng.

Câu 5: Khi sóng hình thành trên lò xo như hình vẽ, mỗi vòng trên lò xo sẽ

A. chuyển động dọc theo trục lò xo từ B đến A.

B. chuyển động dọc theo trục lò xo từ A đến B.

C. dao động theo phương dọc theo trục lò xo, qua lại quanh một vị trí cố định.

D. dao động theo phương vuông góc với trục lò xo, qua lại quanh một vị trí cố định.

Câu 11: Khi sóng nước truyền qua một kẽ hở giữa một dải đất như hình vẽ, sẽ có hiện tượng

A. giao thoa sóng.

B. nhiễu xạ sóng.

C. phản xạ sóng.

D. truyền sóng.

Câu 12. Hình vẽ bên biễu diễn một sóng ngang có chiều truyền sóng từ O đến x. P, Q là hai phân tử nằm trên cùng một phương truyền sóng khi có sóng truyền qua. Chuyển động của P và Q có đặc điểm nào sau đây?

A. Cả hai đồng thời chuyển động sang phải.

B. Cả hai chuyển động sang trái.

C. P đi xuống còn Q đi lên.

D. P đi lên còn Q đi xuống.