Tác giả tác phẩm Con Hổ có nghĩa (Kết nối tri thức 2024) Ngữ văn 7 chi tiết nhất

Tác giả tác phẩm: Con Hổ có nghĩa - Ngữ văn 7

I. Tác giả

- Vũ Trinh (1759-1828)

- Quê quán: Bắc Ninh

- Phong cách sáng tác: ông sáng tác cả thơ và văn xuôi

- Tác phẩm chính: Lan trì kiến văn lục

II. Đọc tác phẩm Con hổ có nghĩa

Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. Một đêm nọ nghe tiếng gõ cửa, bà mở cửa nhìn thì chẳng thấy ai, một lát, có con hổ chợt lao tới cõng bà đi. Ban đầu, bà sợ đến chết khiếp, khi tỉnh, thấy hổ dùng một chân ôm lấy bà chạy như bay, hễ gặp bụi rậm, gai góc thì dùng chân trước rẽ lối chạy vào rừng sâu.

Tới nơi, hổ thả bà xuống. Thấy một con hổ cái đang lăn lộn, cào đất, bà cho là hổ định ăn thịt mình, run sợ không dám nhúc nhích. Lúc sau hổ đực cầm tay bà nhìn hổ cái, nhỏ nước mắt. Bà nhìn kĩ bụng hổ cái như có cái gì động đậy, biết ngay là hổ sắp đẻ.

Sẵn có thuốc mang theo trong túi, bà liền hoà với nước suối cho uống, lại xoa bóp bụng hổ. Lát sau, hổ đẻ được. Hổ đực mừng rỡ đùa giỡn với con, còn hổ cái thì nằm phục xuống, dáng mệt mỏi lắm. Rồi hổ đực quỳ xuống bên một gốc cây, lấy chân đào lên một cục bạc.

Bà đỡ biết hổ tặng mình, cầm lấy. Hổ đực đứng dậy đi, quay nhìn bà, bà theo hổ ra khỏi rừng. Được mấy bước, trời sắp sáng, bà giơ tay nói: “Xin chúa rừng quay về”.

Hổ vẫn cúi đầu quẫy đuôi, làm ra vẻ tiễn biệt. Bà đi khá xa, hổ liền gầm lên một tiếng rồi bỏ đi. Bà về đến nhà, cân bạc được hơn mười lạng. Năm ấy mất mùa, đói kém, nhờ có số bạc ấy mà bà mới sống qua được.

Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy chân móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.

Nhìn kĩ miệng hổ thấy có khúc xương mắc ngang họng, bàn chân hổ thì to, càng móc, khúc xương càng vào sâu. Bác tiều uống rượu say, mạnh bạo trèo lên cây kêu lên: “Cổ họng ngươi đau phải không, đừng cắn ta, ta sẽ lấy xương ra cho”.

Hổ nghe thấy, nằm phục xuống, há miệng nhìn bác tiều ra dáng cầu cứu. Bác tiều trèo xuống lấy tay thò vào cổ họng hổ, lấy ra một chiếc xương bò, to như cánh tay. Hổ liếm mép, nhìn bác tiều rồi bỏ đi. Bác tiều nói to: “Nhà ta ở thôn mỗ, hễ được miếng gì lạ thì nhớ nhau nhé”.

Sau đó, bác tiều ra về. Một đêm nọ, nghe cửa ngoài có tiếng gầm dài mà sắc. Sớm hôm sau, có một con nai chết ở đó. Hơn mười năm sau, bác tiều già rồi chết. Khi chôn cất, hổ bỗng nhiên đến trước mộ nhảy nhót. Những người đưa đám bỏ chạy cả.

Từ xa, nhìn thấy hổ dùng đầu dụi vào quan tài, gầm lên, chạy quanh quan tài vài vòng rồi đi. Từ đó về sau, mỗi dịp ngày giỗ bác tiều, hổ lại đưa dê hoặc lợn đến để ở ngoài cửa nhà bác tiều.

III. Tác phẩm Con Hổ có nghĩa

1. Thể loại

Truyện truyền kì

2. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm là truyện thứ 8 trong 45 truyện ngắn viết bằng chữ Hán trong Lan Trì kiến văn lục

3. Phương thức biểu đạt

Tự sự

4. Tóm tắt tác phẩm Con Hổ có nghĩa

 Truyện Con hổ có nghĩa gồm hai câu chuyện về loài hổ.

Truyện thứ nhất: Kể về một bà đỡ họ Trần ở huyện Đông Triều được hổ cõng vào rừng trong một đêm nọ. Khi đến nơi bà thấy một con hổ cái đang sinh nở rất khó khăn bèn giúp hổ cái sinh con trót lọt. Con Hổ đực mừng rỡ đào lên một cục bạc biếu bà. Cục bạc đó đã giúp  bà sống qua được năm mất mùa đói kém.

Truyện thứ hai: Kể về Bác tiều ở huyện Lạng Giang đang đốn củi ở sườn núi thấy một con hổ bị hóc xương bèn giúp hổ lấy xương ra. Hổ đã biếu bác một con nai để tạ ơn. Khi bác tiều mất, hổ đến viếng. Từ đó, mỗi lần giỗ bác, hổ lại đưa dê hoặc lợn về biếu gia đình bác.

5. Bố cục tác phẩm Con Hổ có nghĩa

- Phần 1: Từ đầu… Bà nhờ số bạc mà sống được : bà đỡ Trần giúp đỡ Hổ, và được đền ơn

- Phần 2: Còn lại: Bác Tiều phu giúp Hổ, được hổ nhớ ơn

6. Giá trị nội dung tác phẩm Con Hổ có nghĩa

- Ca ngợi con hổ sống có nghĩa, có tình

- Đề cao đạo lý làm người, biết ơn người giúp đỡ mình

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Con Hổ có nghĩa

- Truyện hư cấu

- Thành công trong sử dụng hình ảnh loại vật để nói đến con người

- Ngôn ngữ giản dị

- Tình huống truyện lôi cuốn, hấp dẫn

IV. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Con Hổ có nghĩa

1.Truyện con Hổ và bà đỡ họ Trần

- Tình huống truyện

+ Một đêm con Hổ tới cõng bà đỡ họ Trần đi

+ Tới chỗ Hổ cái chỉ và chảy nước mắt

- Bà đỡ họ Trần có tấm lòng nhân hậu đã giúp đỡ đẻ cho Hổ

- Hổ biết đền đáp ân tình với người giúp đỡ mình

+ Quỳ chân trước xuống đất, vừa quỳ vừa nhìn bà

+ Đưa nén bạc cho bà

+ Đưa bà về nhà

+ Hổ bèn dừng lại, quỳ xuống hướng về bà đỡ cúi đầu, vẫy đuôi tỏ ý tiễn biệt

- Nhờ bạc của Hổ mà bà đỡ Trần sống qua năm mất mùa đói kém

$\to$Tuy Hổ là loài được mệnh danh là “ Chú sơn lâm”, nhưng lại là loài vật nhưng sống ân tình, biết trả ơn người đã giúp đỡ mình một cách chân thành nhất. Hình ảnh Hổ quỳ xuống , cúi đầu người đã giúp đỡ mình thật cảm động

2. Truyện con Hổ và Bác Tiều

- Tình huống truyện

- Bác Tiều giúp đỡ Hổ chữa hóc xương

+ Bác Tiều đang kiếm củi sườn núi

+Bác Tiều thấy Hổ mắc khúc xương trong họng

+ Giúp Hổ lấy khúc xươn ra

- Ông là người can đảm và tốt bụng

- Hổ đền ơn cứu giúp của Bác Tiều

+ Mang con hươu đến của nhà bác Tiều

- Hổ trọng tình nghĩa, không quên ơn Bác Tiều

+Lúc bác mất Hổ đến trước mộ

+ Đên giỗ bác Tiều đêm hươu, lợn đến mấy chục năm liền

$\to$Đến loài vật hung ác nhưng khi được cứu giúp vẫn khắc ghi công ơn người đã giúp mình. Bài học rút ra là con người phải sống trọng tình nghĩa, biết đền ơn những người giúp đỡ mình.

V. Các bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích bài Con Hổ có nghĩa

Bài tham khảo 1

Mượn hình ảnh con vật để thể hiện tâm tư tình cảm, suy nghĩ của bản thân về vấn đề giáo dục trong xã hội đã không còn quá xa lạ đối với mỗi người, nhà văn thường lấy cảm hứng từ những hình tượng trong cuộc sống để thể hiện điều đó, tiêu biểu là tác phẩm “Con hổ có nghĩa” một tác phẩm vô cùng hay và đặc sắc của nhà văn Vũ Trinh, câu chuyện là một chuỗi sự việc cảm động về hình ảnh một con hổ trả ơn khi được giúp đỡ, qua đó truyền tải bài học quý giá về lòng biết ơn giữa con người với con người.

Hai câu chuyện với hai nhân vật, con hổ đầu tiên xuất hiện vì tình thương mà nó dành cho con hổ cái và vì tình thương nó dành cho chính đứa con của nó, để giúp con hổ cái đẻ nó đã tìm đến bà đỡ Trần, qua sự giúp đỡ của bà con hổ cái đã đẻ mẹ tròn con vuông, nhờ ơn cứu giúp đó con hổ mừng rỡ và trả ơn bà bằng cục bạc, tiếp đến lại là một con hổ khác dưới sự đau đớn của khúc xương chèn ngang họng, sự quằn quại của nó đã thể hiện sự đau đớn đến nhường nào, rồi trong cái khó khăn đó nó đã được người tiều phu giúp đỡ, được giúp đỡ con hổ không quên trả ơn cả khi sống và khi chết.

Con hổ, trong cái nhìn của mọi người là một loài động vật ăn thịt, vô cùng hung dữ chẳng ai dám lại gần. Con hổ trong tâm trí mọi người chẳng thể nào gần gũi huống chi nói đến thứ tình cảm xa vời mà nó dành cho chính đồng loại của mình. Thế nhưng dưới cái nhìn của Vũ Trinh con hổ thể hiện những tâm tư tình cảm của bản thân nó qua hành động thay vì những lời nói sáo rỗng. Cốt truyện với hai nhân vật riêng với hai con hổ khác nhau, ban đầu con hổ gặp nạn, tiếp đến là nhờ có sự giúp đỡ của con người mà con hổ đã trải qua được sự khó khăn trong cuộc đời của nó, và để bày tỏ tấm lòng, sự cưu mang mà con người dành cho nó, nó đã trả ơn, một hành động thật đẹp mang đậm tình người.

Con hổ hiện lên với hình bóng một con người, có tình, có nghĩa, đến một loài động vật cũng biết trả ơn khi đã mang ơn người khác nhưng trong chính xã hội của chúng ta lại tồn tại những người quên đi sự giúp đỡ mà người khác đem lại cho mình, sống vì lợi ích của bản thân, mất đi tính người. Dân ta có câu “Hổ dữ còn không ăn thịt con” vậy mà vẫn còn những người vì đồng tiền, danh vọng mà vứt bỏ đi đức tính quý hiếm đó, sống cuộc sống đen tối với những hành động không bằng loài động vật. Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện đơn thuần mà còn mang một bài học mang tính giáo dục sâu sắc, bài học thể hiện đức tính vốn có mà con người cần rèn luyện để có được, bài học về luật nhân quả trong cuộc sống, tác giả luôn mang trong mình một niềm tin về mối quan hệ giữa những việc làm trong quá khứ và cuộc sống ở tương lai.

Qua câu chuyện “Con hổ có nghĩa” với hình tượng “con hổ” trong câu chuyện đã để lại cho người đọc nhiều cảm xúc và suy nghĩ về tình cảm trong cuộc sống giữa con người với con người.

Bài tham khảo 2

Cha ông ta luôn răn dạy con cháu thế hệ sau phải sống có tình có nghĩa, có ơn thì phải báo đáp. Thế nhưng, không chỉ con người mới sống có tình có nghĩa mà loài vật cũng vậy, chúng biết báo ơn những người đã giúp đỡ mình. Câu chuyện Con hổ có nghĩa là một câu chuyện dân gian, mượn hình ảnh loài vật để nói về bài học đền đáp ơn nghĩa ở đời. Con hổ có nghĩa là câu chuyện kể gồm hai phần, một về bà đỡ họ Trần, hai là về bác tiều phu. Họ đều là những người đã giúp đỡ chúng và được chúng trả ơn.

Câu chuyện của bà đỡ họ Trần xảy ra ở đêm khuya, khi bà đang ngủ thì nghe tiếng gõ cửa. Bà ra mở cửa thì bị một con hổ lao tới cõng đi, chạy vào tận rừng sâu. Chỉ nghe như vậy thôi chúng ta cũng phải kinh hoàng, thế nhưng, con hổ lại chẳng làm gì bà mà chỉ đưa bà về một hang động có một con hổ cái đang lăn lộn cào đất. Bà những tưởng hổ định ăn thịt mình, nhưng thấy bụng hổ cái động đậy lại thấy hổ đực “cầm tay bà rồi đưa mắt nhìn hổ cái, tỏ ý thương xót và cần giúp đỡ”, bà biết hổ cái bị khó sinh nên hổ đực đã cõng mình tới đây để nhờ giúp đỡ. Vậy nên bà đỡ họ Trần đã nhanh chóng cho hổ cái uống thuốc rồi đỡ đẻ cho nó. Sau khi mọi việc đã xong xuôi, hổ đực vui mừng chơi đùa với con sau đó bới lên một cục bạc rồi tiễn bà ra phía bìa rừng. Khi bà về, hổ đực còn “lưu luyến tiễn bà” sau đó còn “gầm lên một tiếng lớn” như một lời cảm tạ bà đỡ họ Trần.

Câu chuyện được mở ra bằng tình huống vô cùng kịch tính. Ai cũng biết hổ là chúa tể chốn rừng xanh, ai đã rơi vào nanh vuốt của hổ thì khó tránh khỏi cái chết. Ấy vậy mà bà đỡ họ Trần còn bị hổ gõ cửa lúc nửa đêm. Con hổ có linh tính như người, là một loài thú dữ, bất cứ ai rơi vào trường hợp như vậy chắc hẳn cũng không thể nào bình tĩnh được. Tác giả đã mở ra câu chuyện bằng sự kịch tính, kích thích sự hứng thú của người đọc, khiến người đọc phải ước đoán, mường tượng ra cảnh thứ hai. Cảnh thứ hai càng khiến cho người ta bất ngờ hơn nữa! Tưởng chừng như con hổ dữ bắt bà mang về hang động để ăn thịt lại lặng lẽ để bà xuống cửa hang sau đó còn “cầm tay bà rồi đưa mắt nhìn hổ cái, tỏ ý thương xót và cần giúp đỡ” hổ cái đang vật lộn sinh con. Tác giả đã nhân hoá hình ảnh con hổ như một con người thực thụ đang mong chờ sự giúp đỡ từ bà đỡ họ Trần. Sau đó, bà Trần đã hiểu ra và giúp đỡ đẻ cho hổ cái.

Câu chuyện kết thúc khi hổ đực “lấy chân đào lên một cục bạc lớn rồi đưa cho bà đỡ”. Đây là món quà cảm tạ ma hổ đực muốn trả cho bà đỡ họ Trần. Nó thể hiện lòng biết ơn của nó đối với người đã giúp đỡ mình. Cũng như con người, khi mang ơn ai đó, người ta luôn muốn bù đắp, đền đáp người cưu mang, giúp đỡ mình hoạn nạn. Qua câu chuyện đầu tiên, cha ông ta muốn dựa vào hình ảnh con hổ để nhắn nhủ tới con cháu rằng đến loài vật còn biết đền đáp ơn nghĩa ở đời thì con người phải luôn biết mang ơn những người đã từng giúp đỡ mình khi hoạn nạn.

Câu chuyện thứ hai trong truyện Con hổ có nghĩa kể về bác tiều phu khi đang đốn củi trong rừng thì bắt gặp một con hổ đang lăn lộn. Bác sợ hãi trèo lên cây cao thì mới phát hiện con hổ đang bị mắc một cục xương to ở trong cổ họng. Bác mới lớn tiếng bảo rằng: “Cổ họng ngươi đau lắm phải không? Đừng cắn ta, ta lấy xương ra cho”. Con hổ hiểu tiếng người, nằm phủ phục xuống đất, bác tiều phu đã giúp nó lấy xương ra. Trước khi nó bỏ đi, bác còn nói vọng lại địa chỉ của mình, ngày hôm sau, bác thấy có một con nai trước cửa. Đó là do con hổ trả ơn cho bác. Sau này khi bác tiều phu chết, con hổ cũng đến đám tang bác, gầm lên những tiếng tiễn biệt. Mỗi năm đến ngày giỗ của bác, nó đều mang lợn rừng, nai tới cửa nhà bác.

Câu chuyện thứ hai mở ra tuy không kịch tính bằng câu chuyện đầu tiên nhưng lại mang đến cho người đọc sự suy ngẫm sâu sắc. Vẫn là loài hổ với bản tính hung dữ, thế nhưng khi bác tiều phu lên tiếng giúp đỡ, nó lại nghe hiểu tiếng người và chịu ơn giúp đỡ của bác. Những năm tháng sau, nó luôn nhớ tới ơn nghĩa đó, kể cả khi bác tiều phu chết đi.

Chúng ta luôn nghĩ rằng động vật là những con vật vô tri, chúng sống theo bản năng hoang dã và đôi khi làm hại con người. Thế nhưng, câu chuyện Con hổ có nghĩa đã cho chúng ta cái nhìn khác về những loài động vật như hổ. Chúng cũng có linh tính, hiểu được tiếng người, cũng biết chịu ơn thì phải báo ơn.

Trong đời sống hiện nay của chúng ta, đức tính biết ơn là một đức tính cần được phát huy hơn bao giờ hết. Cha ông ta luôn dạy bảo chúng ta bằng những câu ca dao, tục ngữ như “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” hay “Uống nước nhớ nguồn” nhằm nhắc nhở chúng ta phải biết quý trọng, biết đền ơn những người đã cho ta quả ngọt. Và để có được những ngày tháng hoà bình như ngày nay, chúng ta đã phải đánh đổi bằng xương máu của hàng triệu những anh hùng liệt sĩ. Vì thế những thế hệ chúng ta phải luôn ghi nhớ và nghiêng mình trước anh linh của các anh, có những người lính chiến đấu anh dũng như thế, chúng ta mới có được ngày hôm nay.

Qua câu chuyện Con hổ có nghĩa, cha ông ta muốn mượn hình ảnh của loài vật để khuyên dạy chúng ta đạo lý ở đời: Uống nước nhớ nguồn, có ơn thì phải báo ơn. Chúng ta phải luôn ghi nhớ ơn nghĩa của những người đi trước, những người đã từng giúp đỡ chúng ta để đền đáp ơn nghĩa của họ dành cho mình. Thế hệ học sinh ngày nay ngồi trên ghế nhà trường phải luôn tôn trọng thế hệ đi trước, tôn sư trọng đạo, phải luôn tâm niệm và sống theo đạo lý Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.