Tác giả tác phẩm Prô-mê-tê và loài người (Chân trời sáng tạo 2024) Ngữ văn 10 chi tiết nhất

Tác giả tác phẩm Prô-mê-tê và loài người - Ngữ văn 10

I. Tác giả

- Tác giả dân gian.

- Theo Nguyễn Văn Khỏa trong “Thần Thoại Hy Lạp” (Tập 1).

II. Đọc tác phẩm Prô-mê-tê và loài người

Thuở ấy thế gian chỉ mới có các vị thần.Mặt đất mênh mông dẫu đã có khá nhiều vị thần cai quản song vẫn còn hết sức vắng vẻ. Không muốn tình cảnh buôn tẻ đó kéo dài, bữa kia hai anh em Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê (Prométhée) xin với U-ra-nôx (Ouranos) và Gai-a (Gaia) tạo ra cho thế gian thêm nhiều nhiều cái gì đó để cho cuộc sống đông vui. U-ra-nôx và Gai-a ưng thuận. Hai vị giao luôn việc đó cho hai anh em Prồ-mê-tê và Ê-pi-mê-tê. Câu em Ẽ-pi-mê-tê mừng, quá, tranh ngày lấy việc đó và giao cho ông anh lo việc xem xét, sửa chữa lại sau. Ê-pi-mê-tê lấy đất và nước nhào nặn ra, trước hết, là các loài vật và ban cho mỗi con vật một đặc ân của thần, một “vũ khí” để có thể phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sống của giống loài mình.

Con thì được ban cho ân huệ chạy nhanh như gió. Con thì có đôi mắt sáng xanh nhìn thấu cả đêm đen. Con thì có thân hình khổng lỗ mạnh khoẻ hết chỗ nói. Có con thân hình bé nhỏ nhưng lại có nọc độc gớm ghê. Rồi con có bộ lông dày, con có sải cánh rộng. Con thì xuống nước không chìm, con thì trèo leo thoăn thoắt,… Tóm lại, mỗi con vật, mỗi giống loài đều có “vũ khí“ cần thiết để sống được ở thế gian.

Công việc làm xong xuôi, Ê-pimê-tê gọi Prô-mê-tê đến để xem xét lại. Mọi việc đều tốt, rất tốt nữa là đằng khác. Nhưng xem kĩ ra thì tai hại thai, còn sót lại một con, một con mà chàng Ê-pi-mê-tê đần độn lại quên mất chẳng bận cho một đặc ân, một “vũ khí“ gì. Đó là con người! Một con người, nhưng trần trụi, trần trụi hoàn toàn. Phải, đúng là một con người trần trụi hoàn toàn đứng trước mặt Prô-mê-tê. Làm thế nào bây giờ?

Làm thế nào để con người sống được ở thế gian khi các nguyên liệu “đặc ân” đã sử dụng phân phối hết rồi? Con người sẽ sống thế nào trước các con vật: hổ, báo, voi, sói, vẹt, nhím, gấu, ngựa, sư tử, cá, chim,… là những con vật đã được sáng tạo hoàn hảo. Là những con vật đã được ban cho đặc ân của thần thánh? Và rồi còn phải đương đầu với nắng, mưa, bão tố, núi lửa phun, nước sông dâng, đất liền phút chốc thành biển cả, bãi bể hóa nương dâu,… biết bao biến thiên, tai hoạ khôn lường? Prô-mê-tê đã nghĩ như thế. Và vị thần có bộ óc thông minh, có tài nhìn xa trông rộng này quyết sửa chữa bằng được cái thiếu sót của chú em lơ đễnh, đần độn của mình. Prô-mê-tê dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại con người cho có một thân hình đẹp đẽ thanh tao. Phải làm cho con người đẹp đẽ, thanh tao hơn hẳn con vật. Prô-mê-tê lại làm cho con người đứng thẳng lên, đi bằng hai chân để đôi tay được thảnh thơi làm nhiều việc khác. Nhưng như thế vẫn chưa đủ. Con người vẫn còn bấy yếu! và thua kém nhiều so với các con vật. Phải làm cho con người mạnh hơn hẳn con vật thì nó mới có thể sống được trong thế gian này. Prô-mê-tê liền băng ngày lên bầu trời cao xa tít tắp đến tận cỗ xe của thần Mặt Trời Heliox lấy lửa của thần Mặt Trời châm vào ngọn đuốc của mình đem xuống trao cho loài người.

Và thế là từ đó, thế gian, mặt đất lúc nào cũng rực cháy ngọn lửa của Prô-mê-tê ban cho. Con người thoát khỏi cảnh sống tăm tối, giá lạnh, đói khát. Ngọn lửa trở thành người bạn thân thiết, người bảo vệ chắc chắn nhất, một vũ khí mạnh nhất của loài người. Ngọn lửa của con người hơn hẳn bộ lông dày, hàm răng sắc, đẹp móng nhọn, thân hình đồ sộ, khoẻ mạnh, tài bay cao, nhìn xa, chạy nhanh của bất cứ con vật nào.

Và với ngọn lửa của Prô-mê-tê, con người, thế hệ này qua thế hệ khác, tạo dựng cuộc sống của mình ngày càng văn minh, hạnh phúc hơn.

Và từ đó dẫu mong manh và bấu yếuGiống loài người đã có ngọn lửa của Prô-mê-têNgọn lửa thiêng dạy cho họ biết bao nghệ.

III. Tác phẩm Prô-mê-tê và loài người

1. Thể loại

- Thần thoại Việt Nam

- Khái niệm: Thần thoại Hy Lạp là tập hợp những huyền thoại và truyền thuyết của người Hy Lạp cổ đại liên quan đến các vị thần, các anh hùng, bản chất của thế giới, và nguồn gốc cũng như ý nghĩa của các tín ngưỡng, các nghi lễ tôn giáo của họ.

2. Xuất xứ

Theo Nguyễn Văn Khỏa, Thần thoại Hy Lạp, tập 1, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1990

3. Phương thức biểu đạt

Tự sự

4. Ý nghĩa nhan đề

Với nhan đề “Prô-mê-tê và loài người” giúp người đọc nhận ra nhân vật chính của câu chuyện là thần “Prô-mê-tê”. Đồng thời nhan đề này phần nào nói về công lao của thần Prô-mê-tê trong việc sáng tạo ra loài người và ban cho họ những sức mạnh quý giá chính là ngọn lửa.

5. Tóm tắt tác phẩm Prô-mê-tê và loài người

Văn bản tóm tắt quá trình tạo ra thêm nhiều nhiều cái gì đó để cuộc sống trở nên đông vui hơn của hai anh em Prô – mê – tê và Ê -pi -mê- tê. Ê -pi -mê- tê đã tạo ra rất nhiều các loài vật với những đặc ân, duy sót lại con người trần trụi không có bất kì đặc ân nào. Prô – mê – tê đã sửa lại sai sót của em làm cho con người trở nên hoàn thiện, văn minh hơn.

6. Bố cục tác phẩm Prô-mê-tê và loài người: 3 phần

- Đoạn 1: Từ đầu đến “Làm thế nào bây giờ”: Quá trình tạo ra thế giới muôn loài và con người của Ê -pi -mê- tê

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “trao cho loài người”: Prô – mê – tê hoàn thiện lại con người và trao cho con người lửa.

- Đoạn 3: Còn lại: Ý nghĩa của hình ảnh ngọn lửa.

7. Giá trị nội dung tác phẩm Prô-mê-tê và loài người

- Lí giải sự xuất hiện của muôn loài và con người.

- Đề cao vai trò, trí tuệ của các vị thần 

8. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Prô-mê-tê và loài người

- Cốt truyện thể loại này đơn giản, ngắn gọn, tập trung vào hành động của các thần nhằm lí giải những hiện tượng thiên nhiên tương ứng. 

- Biện pháp xây dựng hình tượng nhân vật

- Các yếu tố kì ảo được thể hiện linh hoạt, sáng tạo

IV. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Prô-mê-tê và loài người

1. Quá trình tạo ra con người và thế giới muôn loài

* Nguyên nhâm:

- Vì thấy thế gian chỉ có mỗi các vị thần thì hết sưc văng vẻ, hai vị thần Ê-pi-mê-tê và Prô-mê-tê đã quyết định sẽ tạo thêm những thứ khác cho nhân gian.

* Công việc cụ thể

- Ê-pi-mê-tê xung phong việc chế tạo còn Prô-mê-tê sé kiểm tra, sửa chữa lại.

- Sau khi tạo ra các con vật với những vũ khí phòng thân vô cùng hữu ích, Ê-pi-mê-tê lại bỏi quên mất con người.

- Khi Prô-mê-tê kiểm tra lại, ông đã quyết định sẽ nhào nặn lại con người dựa theo hình dáng của những vị thần: đi bằng hai chân, để đôi tay làm việc.

- Với đó, vị thần cũng suy nghĩ làm sao để con người có thể mạnh và vượt trội hơn nhưng con vật khác để sinh tồn trong thế giới này.

- Cuối cùng, ông đã quyết định lấy lửa từ cỗ xe của thần mặt trời Hê-Li-Ôx và trao cho con người.

→Nhờ ngọn lửa của Prô-mê-tê, con người đã thoái khỏi sự tối tăm, lạnh giá. Ngọn lửa vừa là bạn vừa là vũ khí giúp họ chống lại nguy hiểm từ những con vật khác

2. Ý nghĩa thông điệp

- Prô-mê-tê và loài người nói về nguồn gốc và quá trình con người được tạo ra, sinh tồn dưới hình ảnh thần Prô-mê-tê tự tay dựng nên, giúp đỡ loài người.

- Thông tin về nguồn gốc của vạn vật và nhân loại.

- Sự tôn kính đến thần Prô-mê-tê

V. Các bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích bài Prô-mê-tê và loài người

Bài tham khảo 1

Tại sao trên Trái Đất lại có sự xuất hiện của con người và muôn vật? Đây vốn là câu hỏi khiến bất kì ai trong chúng ta cũng thắc mắc và cần tìm lời giải đáp. Để trả lời cho câu hỏi trên, truyện 'Prô-mê-tê và loài người' trích trong 'Thần thoại Hy Lạp' đã lí giải một cách sáng tạo về nguồn gốc thế giới loài vật và con người. Đặc biệt, truyền còn gây ấn tượng với người đọc bằng nội dung thú vị và nghệ thuật độc đáo.

Truyện 'Prô-mê-tê và loài người' kể về việc hai vị thần Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê nặn ra các loài vật và loài vật, đồng thời ban cho chúng một thứ vũ khí riêng biệt. Câu chuyện đã thể hiện cách lí giải nguồn gốc hình thành con người cùng thế giới các loài vật của người Hy Lạp xưa.

Truyện thần thoại là thể loại có yếu tố không gian vũ trụ và thời gian cổ xưa, không được xác định. Trong 'Prô-mê-tê và loài người', hai yếu tố ấy cũng được thể hiện rõ nét qua khung cảnh buồn tẻ của thế gian khi 'chỉ mới có các vị thần'. Chính vì lẽ đó, hai anh em Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê đã xin phép U-ra-nôx và Gai-a tạo cho thế gian một cuộc sống đông vui hơn. Nhận được sự ưng thuận, hai vị thần đã quyết định tạo ra con người và muôn vật. Người em Ê-pi-mê-tê vô cùng vui mừng và hào hứng nên đã tranh lấy việc làm ra mọi giống loài với những vũ khí riêng biệt, có loài thì 'chạy nhanh như gió', có loài lại 'có nọc độc gớm ghê' rồi có loài thì 'có bộ lông dày', 'con có sải cánh rộng', 'con thì có đôi mắt xanh', 'con có thân hình khổng lồ', 'con thì xuống nước không chìm', 'con thì trèo leo thoăn thoắt'. Tuy nhiên, trong quá trình nhào nặn, thần Ê-pi-mê-tê cũng không thể tránh khỏi những sai lầm. Vì sự đãng trí của mình, thần đã quên bạn phát vũ khí tự vệ cho loài người. Để có thể sửa sai cho em trai của mình, thần Prô-mê-tê đã tái tạo để con người có dáng đứng thẳng, đi bằng hai chân và lấy lửa làm thứ vũ khí đặc biệt để ban cho loài người. Kể từ đây, cuộc sống của con người ngày càng trở nên tốt đẹp, văn minh hơn. Ngọn lửa của Prô-mê-tê chính là ngọn lửa của sự sống, mang đến cho con người ánh sáng thoát khỏi cảnh u tối của màn đêm:

'Và từ đó dẫu mong manh và bấy yếuGiống loài người đã có ngọn lửa của Prô-mê-têNgọn lửa thiêng dạy cho họ biết bao nghề'.

Truyện 'Prô-mê-tê và loài người' đã khắc họa nổi bật chủ đề của truyện thần thoại - lí giải nguồn gốc của con người và thế giới muôn vật, đồng thời là những ngợi ca của người Hy Lạp xưa đối với công lao to lớn của mỗi vị thần. Qua câu chuyện , ta thấy cách lí giải nguồn gốc con người của người Hy Lạp xưa xuất phát từ mong muốn có một cuộc sống phong phú, văn minh và tươi sáng hơn.

Để làm sáng tỏ chủ đề của truyện, chúng ta phải kể đến những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật. Truyện 'Prô-mê-tê và loài người' có cốt truyện đơn giản, gần gũi, xoay quanh việc các vị thần tạo ra muôn vật và con người. Bên cạnh đó, việc khắc họa nhân vật là các vị thần quen thuộc cũng tạo nên sự hấp dẫn cho cốt truyện. Hai nhân vật là Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê những vị thần, nắm giữ sức mạnh phi thường mà con người không thể có. Tuy nhiên, hai vị thần lại có nét tính cách gần gũi với con người. Đó là thần Ê-pi-mê-tê 'đần độn', đãng trí khi quên ban phát vũ khí cho con người. Đó còn là thần Prô-mê-tê có tầm nhìn xa trông rộng trong việc sửa chữa các sai lầm của người em.

Truyện 'Prô-mê-tê và loài người' được lưu truyền qua nhiều thế hệ và được mọi người đón nhận nồng nhiệt. Thế giới tâm linh vẫn luôn là thế giới bí ẩn mà con người sử dụng để giải thích cho những sự vật, hiện tượng không thể lí giải trong cuộc sống hằng ngày. Truyện 'Prô-mê-tê và loài người' đã giúp chúng ta thấy được trí tưởng tượng cùng sáng tạo của người Hy Lạp xưa. Qua đây, chúng ta cần trân trọng những giá trị tốt đẹp của các nền văn minh khác nhau trên thế giới.

Bài tham khảo 2

Thần Prô-mê-tê trong tiếng Hy Lạp cổ có nghĩa là “người biết trước tương lai”. Ông nổi tiếng là người thông minh và chính ông cũng là người tạo ra loài người.

Một lần, thần Prô-mê-tê giết một con bò béo, lừa cho Dớt chọn được phần gồm toàn xương xẩu, còn những phần ngon nhất thì giấu cho loài người. Biết được chuyện này, Bớt tức giận nói rằng không cho loài người lửa, khiến loài người sống trong sự tăm tối, khổ cực.

Prô-mê-tê sau khi biết được ý định của Dớt đã nhân một hôm thiên đình vắng vẻ mà châm ngọn lửa, giấu kín trong ruột một loại cây sậy, rồi chạy xuống trần thế để trao ngọn lửa thiêng cho loài người.

Đêm hôm ấy, Dớt thấy những đốm lửa dưới mặt đất liền tức giận mà hét lên: “Thế là loài người có lửa, ta không thể tiêu diệt loài người được nữa; có lửa, con người sẽ sánh ngang thần thánh. Ôi! Tai họa! Ôi! Tai họa! Nhưng không, không! Ta sẽ làm cho loài người đau khổ, ta sẽ trừng trị Prô-mê-tê

Dớt tức khắc cho gọi thần thợ rèn chân thọt là Hê-phai-xtốt đến và ra lệnh nặn một thiếu nữ xinh đẹp tuyệt vời, tóc như làn mây nhẹ, thân nàng óng ả như dòng suối lượn, tiếng nói thánh thót như chim ca, hai con mắt xanh biếc như biển cả- nàng Pan-đô-ra tuyệt thế giai nhân.

Xưa nay, mặt đất chỉ toàn là đàn ông. Khi Pan-đô-ra xuất hiện, người đàn ông say đắm, không rời nàng một bước. Sức quyến rũ của Pan-đô-ra vô cùng kỳ diệu, nhưng nàng là một tai hoạ cho người đàn ông, nàng lừa dối, nên là nguồn gốc của mọi khổ đau mà người đàn ông phải chịu.

Mặt khác, Dớt ra tay trừng trị Prô-mê-tê. Dớt cho giải thần đến một đỉnh núi cao chót vót ở dãy Cáp-cát hoang vu, xa tít mù tắp và ra lệnh cho thần thợ rèn Hê-phai-xtốt đóng đinh xiềng chàng vào núi đá. Prô-mê-tê ngày bị mặt trời thiêu đốt, đêm rét buốt thấu đến xương tuỷ.

Hàng ngày, một con đại bàng khổng lồ do Dớt sai đến, mổ bụng và ăn buồng gan của chàng. Song, thật kỳ diệu, buồng gan của vị thần bất tử đêm lại mọc ra, đầy đủ và tươi rói. Những cực hình kinh khủng ấy không thể khuất phục thần Prô-mê-tê kiên cường.

Prô-mê-tê không run sợ. Chàng hiên ngang, không chịu nói một lời van xin. Bao nhiêu thế kỷ trôi qua, Prô-mê-tê vẫn là Prô-mê-tê bất khuất. Cuối cùng, Dớt chịu thua Prô-mê-tê. Thần Hê-ra-clet đến dãy núi Cáp-cát , giương cung bắn chết đại bàng, trèo lên núi phá xiềng. Prô-mê-tê được trả lại tự do.

Prô mê tê và loài người đã đem đến cho chúng ta những kiến thức thú vị về cách mà con người được sinh ra cùng với các loài sinh vật khác trên trái đất, tại sao lửa lại có mặt trên đời này.

Thần thoại Prô mê tê không chỉ là những tín ngưỡng của người Hy Lạp cổ đại mà cho đến mãi sau này nó vẫn mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc, những bài học nhân văn đích thực được truyền tải vô cùng lí thú và hấp dẫn. Nếu chúng ta cứ mãi chạy theo những ham thú mới mẻ mà quên đi những giá trị truyền thống thì sẽ đánh mất đi nét đẹp trong văn hoá dân tộc.