Tác giả tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới (Kết nối tri thức 2024) Ngữ văn 10 chi tiết nhất

Tác giả tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới - Ngữ văn 10

I. Đọc tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

Thần Trụ Trời

Thuở ấy chưa có vũ trụ, chưa có muôn vật và loài người. Trời đất chỉ là một đám hỗn độn tối tăm và lạnh lẽo. Lúc đó tự nhiên có một ông thân thân thể to lớn không biết bao nhiêu mà kể, chân thân bước một bước cứ như bây giờ là từ tỉnh này qua tỉnh nọ hay là từ đỉnh núi này sang đỉnh núi kia.

Thân ở trong đám mờ mịt hôn độn đó không biết đã từ những hành động của bao lâu, đến một hôm bỗng đứng dậy dùng đầu đội trời . Thần Trụ Trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để” chống trời. Cột càng được thần đắp cao lên chừng nào thì trời tựa như một tấm màn lớn được nâng cao lên chừng ấy. Thần cứ một mình cây cục đắp, cột đá càng cao chót vót càng đẩy trời lên mãi.

Từ đó trời đất phân ra làm hai. Đất phẳng như cái mâm vuông, trời ở trên như cái bát úp, chỗ giáp giới giữa trời và đất gọi là chân trời.

Khi bầu trời đã cao vừa ý và đã khô cứng rồi, không hiểu sao thần lại phá cột đá đi. Thần ném vung đá và đất đi khắp mọi nơi mọi chỗ. Mỗi hòn đá văng ra bấy giờ thành một hòn núi hay một hòn đảo. Đất tung tóe mọi nơi thành cồn đồi, thành cao nguyên. Vì thế mà bây giờ mặt đất chỗ cao, chỗ thấp không được bằng phẳng. Chỗ thân đào lên để lấy đất đá đắp cột bây giờ là biển cả.

Cột đó bây giờ không còn. Sau này người hạ giới vãn trên núi Thạch Môn, là di tích của cột đó; người ta gọi nó là Cột chống trời (Kinh thiên trụ) cũng có người gọi là núi Không Lộ (đường lên trời) hay gọi là núi Khổng Lồ.

Không hiểu sau đó rồi vị thần ấy chết hay sống, hay là trở thành Ngọc Hoàng”). Việc đó không thấy dân gian kể đến. Nhưng chắc rằng cững cách khoảng thời gian ấy không lâu có một vị thân có tên là Ngọc Hoàng hay ông Trời cai quản tất cả mọi việc trên trời dưới đất.

Sau thần Trụ Trời phân khai trời đất thì có một số thân khác được phân công hoặc lên trời hoặc xuống đất để tiếp tục công việc kiến thiết ra thế giới. Nào thần làm sao, nào thân đào sông, nào thần tát biển, thần nghiền cát nghiền sỏi, thận trồng cây,…

Vì thế mà trong nhân dân ta có câu hát hiện còn lưu hành:

Nhất ông đếm cát,
Nhì ông tát bể (biển),
Ba ông kể sao, Có những vị thần nào
Bốn ông đào sông,
Năm ông trông câu,
Sáu ông xây rú,
Bảy ông trụ trời…

Câu hát ấy chỉ là để so sánh tài năng của các thân nhưng cũng cho ta biết một phần nào công việc hồi khai thiên lập địa.

Thần sét

Trong đám tướng lĩnh của Ngọc Hoàng, trước tiên phải kể thần Sét. Thần Sét có danh hiệu là Thiên Lôi, cũng có khi được gọi là ông Sấm.

Thần có mặt mũi rất nanh ác, tiếng quát tháo rất đữ đội. Thần chuyên một việc thi hành luật pháp ở trần gian. Hành động của thân phản ánh sự thịnh nộ của Ngọc Hoàng. Thân có một lưỡi búa đá.

Khi xử án kẻ nào dù là người, là vật, là cây cỏ thì thân tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu. Có khi xong việc, thân không mang lưỡi búa lên theo mà quảng luôn tại đó. Thần thường ngủ về mùa đông, vào khoảng tháng Hai, tháng Ba mới lại dậy làm việc.

Tính thần Sét rất nóng nảy: hễ Ngọc Hoàng sai là đi ngay, hễ thấy là đánh liền cho nên cũng có lúc làm chong ười, vật chết oan. Vì thế mà thân Sét đã có lúc bị Ngọc Hoàng phạt vì đánh lầm giết hại kẻ vô tội.

Người ta kể chuyện: có lần thần bị bắt nằm im một nơi không cựa quậy trong một đám rừng ở thiên đình. Con gà thân của Ngọc Hoàng được lệnh thỉnh thoảng lại mổ một cái làm cho thần đau nhói cả người những không biết làm thế nào được.

Khi được Ngọc Hoàng tha, thần có thói quen là hễ thấy hoặc nghe tiếng gà là giật mình. Mỗi lần có chớp rạch, biết thân Sét sắp xuống, người hạ giới thường bắt chước tiếng gọi gà để đọa thần có lẽ cũng vì cớ đó.

Thần Sát kể ra thì cục oai, cực đữ, nhưng không ai có thể tưởng tượng được rằng thần bị thưa Cường Bạo Đại vương“. Mặc dầu ông Cường Bạo sau rồi cũng bị thân Sét đánh chết nhưng câu chuyện này đã một dạo làm cho cả thiên đình xấu hổ.

Thần gió

Thần Gió có một hình dạng kì quặc. Thần không có đầu. Bảo bối của thần là một thứ quạt màu nhiệm. Thần sẽ làm gió nhỏ hay bão lớn, lâu hay mau tuỳ theo lệnh Ngọc Hoàng. Khi thần Gió phối hợp với thân Mưa, có khi cả thân Sét nữa cùng hoạt động là những lúc đáng sợ nhất. Thỉnh thoảng thân xuống hạ giới đi chơi vào những buổi tối trời. Đó là lúc giữa đồng bằng tự nhiên nổi lên trận gió xoáy, dân gian thường gọi là thân Cụt Đầu.

Thần Gió có một đứa con còn nhỏ hay nghịch ngợm. Người ta kể chuyện: có một hôm thần đi vắng, đứa con ở nhà giở quạt của cha làm gió thổi chơi. Lúc ấy ở hạ giới có một người vì mất mùa đói khổ, tìm không ra cái ăn.

Hôm đó, trong nhà lại có vợ đau nặng, ông ta phải cất công đi rất xa hơn một ngày đường mới xin được một bát gạo để về nấu cháo cho vợ. Về đến nhà, ông mang gạo xuống ao để vo. Lúc đó trời quang mây tạnh. Đột nhiên trận gió do con thân Gió quạt lên tứ tưng làm cho bát gạo của người kia đựng trong rổ văng xuống ao.

Người nọ khóc lóc thảm thiết, không biết bắt đền ai, căm tức thân Gió vô hạn, quyết tâm kiện lên thiên đình. Ngọc Hoàng nghe rõ câu chuyện mới đòi thân Gió đến quở trách. Thần Gió thú thật là có đứa con ở nhà nghịch bậy. Ngọc Hoàng cho đó là tội không thể tha thứ được, liền đầy con thần Gió xuống trần, bắt đi chăn trâu cho người mất gạo kia.

Sau đó ít lâu, Ngọc Hoàng lại bắt con thần Gió hoá làm cây ngải để báo tin gió cho thiên hạ. Người hạ giới thường gọi là cây ngải gió hoặc cây ngải tướng quân. Mỗi lần cây ngải gió cuốn bông cuốn lá lại, người hạ giới biết là trời sắp nổi gió, nổi mưa.

Lại nhân vật đứa con thân mỗi lần trâu bị cảm gió, người ta thường lấy lá cây ngải để chữa, vì cho rằng nó có kinh nghiệm về bệnh của trâu trong thời gian giữ trâu cho người mất gạo.

II. Tìm hiểu tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

1. Thể loại

Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới  thuộc thể loại Truyện thần thoại Việt Nam

2. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

1. Thần trụ trời

Theo Nguyễn Đổng Chi -Tác phẩm được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003, tr 67-69

2. Thần sét

Theo Nguyễn Đổng Chi -Tác phẩm được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội,Sđd tr 87-88

3. Thần gió

Theo Nguyễn Đổng Chi -Tác phẩm được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội,Sđd, tr 93-94

3. Phương thức biểu đạt

Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới có phương thức biểu đạt là Tự sự

4. Tóm tắt tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

Tóm tắt Thần trụ trời

Từ xa xưa, khi chưa có trần gian cũng như sự vật và loài người, xuất hiện một vị thần có sức mạnh và ngoại hình hơn người. Thần đầu đội trời lên, tự mình đào đất, đập đá tạo thành một cái cột chống trời. Công việc cứ tiếp diễn như vậy, chẳng bao lâu trời và đất đã được phân đôi. Khi trời đã cao và khô, thần đã phá cột đi và lấy đất đá ném tung khắp nơi biến thành những hòn núi, hòn đảo, dải đồi cao, biển rộng. Vì vậy, ngày nay, mặt đất không được bằng phẳng. Vị thần ấy sau này được gọi là Trời hay Ngọc Hoàng giữ chức trông coi mọi việc trên trời, dưới đất. Từ đó, các vị thần khác như thần Sao, thần Sông, thần Biển cũng tiếp nối công việc còn dở dang để hoàn thiện thế gian này. Từ đó, dân gian lưu truyền câu hát:

Ông Đếm cát

Ông Tát bể (biển)

Ông Kể sao

Ông Đào sông

Ông Trồng cây

Ông Xây rú (núi)

Ông Trụ trời.

Tóm tắt Thần sét

- Thần sét là một trong những vị tướng lĩnh của Ngọc Hoàng .Vị thần này có mặt mũi nanh ác, tiếng quát tháo dữ dội. Công việc chính của thần sét là chuyên thi hành luật lệ trần gian và biểu thị sự phẫn nộ của  Ngọc Hoàng.Thần là người có tinh tình nóng nảy , nhưng sợ tiếng gà  và thần thu Cường Bạo Vương

Tóm tắt Thần gió

- Thần gió là vị thần  có thân hình kì quặt không có đầu. Thần làm gió, hay bão tùy thuộc vào lệnh của Ngọc Hoàng .Bảo bối của vị thần này là một cây quạt nhiệm màu Vị thần này có một đứa con nhỏ nghịch ngợm cầm quạt thần phá làm ảnh hưởng đến một người dân hạ giới. Sau đó, thần bị Ngọc Hoàng trách phạt làm chăn trâu cho nhà dân bị thiệt hại. Ít lâu sau, Ngọc Hoàng hóa thần gió thành cây ngải báo tin gió cho thiên hạ

5. Bố cục tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

Bố cục bài Thần trụ trời gồm 3 phần

- Phần 1 từ đầu…núi này sang đỉnh núi kia: mở đầu truyện

- Phần 2 tiếp theo..núi khổng lồ : quá trình chống trời của thần

- Phần 3 còn lại: công việc khai thiên lập địa

Bố cục bài Thần sét gồm 2 phần

- Phần 1 Từ đầu …tháng ba mới dậy làm việc: Công việc của thần sét

- Phần 2 Còn lại:Tính tình của thần

Bố cục bài Thần gió gồm 3 phần

- Phần 1 Từ đầu … thần cụt đầu : Hình dạng của thần gió

- Phần 2 Tiếp theo…văng xuống ao :Sự nghịc ngợm của con thần gió

- Phần 3 Còn lại:Hậu quả

6. Giá trị nội dung tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

- Thần trụ trời: Kể về vị thần đã có công tạo nên trời đất

- Thần sét: Kể về thần sét và công việc của ông thi hành luật của thiên đình xuống hạ giới

- Thần gió: Kể về thần gió và cái kết cho sự nghịch ngợm của con thần

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

- Kết cấu truyện rõ ràng, dễ hiểu

- Thể hiện sự tưởng tượng của con người về các nhân vật hư cấu

- Các nhân vật là các vị thần của tự nhiên

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

1. Thần trụ trời

- Cách mở đầu tryện là các từ ngữ quen thuộc trong truyện thần thoại ‘ thuở ấy”

- Dáng vóc của thần trụ trời

+ Thần ở trong đám hỗn độn mù mịt,

+ Thần đội trời lên và đào đất đắp thành trụ chống trời

+Trời đất được phân chia từ đây

+ Hình dạng đất như cái mâm vuông

+ Trời như cái bát úp

 - Khi trời và đất đã nên hình thì thần đã phá cột đó đi

+ Di tích đá Thạch Môn là di tích cột đó

+ Cột chống trời hoặc núi không lộ

-  Sau thần có các vị thần khác tiếp tục việc kiến thiết

+ Thần đào sông

+ Thần tát biển

+ Thần nghiền cát, nghiền sỏi

+ Thần trồng cây

$\to$Từ việc làm của các vị thần nên dân gian lưu tryền câu hát về công kiến tạo ấy

2. Thần sét

- Các chi tiết miêu tả thần sét

+ Thần là tướng lĩnh của Ngọc Hoàng

+ Có danh là Thiên Lôi hoặc ông Sấm

+ Mặt mũi của thần nanh ác, hung dữ

+ Tiếng quát tháo dữ dội

 - Công việc chính của thần

+ Thi hành pháp luật của trần gian

+ Thể hiện sự phẫn nộ của Ngọc Hoàng

+ Công cụ hành hình của thần là lưỡi búa

+ Thần trừng trị cả cây cối, con vật và loài người

- Tính tình của thần

+ Nóng nảy có khi giết oan con người, con vật

+ Để trừng trị tính nóng nảy thần bị Ngọc Hoàng trừng trị

+ Con gà thần của Ngọc Hoàng thỉnh thoảng mổ làm thần đau nhói

+ Nghe tiếng gà là giật mình

+ Tuy oai vệ nhưng thần lại sợ Cường Bạo Đại Vương

+ Sau đó bị thần Sét đánh chết

3. Thần gió

- Hình dạng thần gió

+ Thần có hình dạng kỳ quặc

+ Thần không đầu

+ Thần có cái quạt nhiệm màu

+ Thần gió phối hợp với thần mưa và thần sét

+ Thể hiện sự phẫn nộ của thiên nhiên

-  Tình huống truyện hấp dẫn khi có đứ con của thần gió

+ Đứa con thần hay nghịch ngợm

+ Giở quạt gió của cha thổi chơi

+ Gây hại cho người dân hạ giới

+ Làm thó của người nghèo khổ bị rơi xuống ao

 - Thần gió bị Ngọc Hoàng trách phạt  

+ Xuống trần làm chăn trâu cho người dân bị hại

+ Phạt làm cây ngải gió

+ Báo tin gió cho hạ giới

IV. Các đề văn mẫu​​​​​​​

Đề bài: Phân tích bài Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới​​​​​​​

Cho đến nay, thần thoại đã bị mai một ít nhiều nhưng vẫn là một di sản phong phú với hàng trăm truyện kể của người kinh và các dân tộc thiểu số, trong đó có chùm Truyện về các vị thần sáng tại thế giới được nhà khảo cứu văn hóa dân gian Nguyễn Đổng Chi sưu tầm và ghi chép lại  trong “Lược khảo về thần thoại Việt Nam”. 

Trong cái nhìn của con người cổ đại, thần Trụ Trời có thân hình khổng lồ, chân thần cao không thể tả xiết. Thần bước một bước là có thể qua từ vùng này hay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác. Thần là người chăm chỉ cần mẫn “Một mình cầy cục đắp cột đá càng cao chót vót càng đẩy trời lên mãi”; giàu trí tưởng tượng, sáng tạo: Tạo ra trời, đất, biển cả và cả núi.

Ngược lại, đối với Thần Sét mặt mũi rất nanh ác, tiếng quát tháo rất dữ dội; tính tình nóng nảy, nên nhiều khi đánh nhầm người vô tội. Còn đối với thần Gió thì lại có hình dạng kỳ quặc, không có đầu, tính cách thì thất thường: Lúc nhỏ, lúc to; lúc đi cùng mưa sét thì vô cùng đáng sợ; lúc thong dong dạo chơi buổi tối, lúc gió xoáy nguy hiểm…. lại rất nhẹ nhàng

Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở có tương đồng giữa ngoại hình, tính cách của các vị thần với công việc mà các thần đảm nhiệm, với đặc điểm của sự vật trong tự nhiên.

Như thần Trụ Trời, vì phải đỡ bầu trời, dựng cột, đào đất đá.. nên thân hình cao lớn. Còn thần Sét có nhiệm vụ trừng phạt người có tội nên ngoại hình, tính cách dữ dội như “đao phủ”. Thần Gió không đầu vì trong tự nhiên gió không có hình dạng; tính cách thần Gió thất thường giống như hiện tượng gió thổi của tự nhiên: Gió to, gió nhỏ, gió xoáy và khi có cả sấm, và mưa thì gây bão hoặc giông…

Các công việc của ba vị thần được miêu tả cụ thể nhằm mục đích giải thích các hiện tượng tự nhiên trên nhiều phương diện. Chẳng hạn như Thần Trụ Trời, người xưa đã miêu tả quá trình thần đào đất, dựng cột đỡ bầu trời, bầu trời khô, thần phá cột quăng đất đá khắp nơi.. để lí giải sự hình thành không chỉ của bầu trời, mặt đất mà còn lí giải cả sự hình thành của núi non, biển cả.

Hình tượng các vị thần trong câu chuyện trên phản ánh những quan niệm, nhận thức của người nguyên thủy về sự hình thành của thế giới tự nhiên. Những khát vọng chinh phục, khám phá thế giới tự nhiên, lí giải cội nguồn sự vật.. đã được người xưa gửi vào các hình tượng này.

Tác phẩm “Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới” giúp giải thích sự hình thành của thế giới tự nhiên thông qua các vị thần. Mỗi vị thần đều có một sức mạnh đặc biệt, có vai trò đảm bảo sự sống cho trái đất. Những câu chuyện về các vị thần phản ánh nhận thức của con người cổ xưa về thế giới xung quanh, đồng thời thể hiện khát khao chinh phục thiên nhiên của chính họ.