Lý thuyết Toán lớp 11 Bài 2: Công thức lượng giác
A. Lý thuyết Công thức lượng giác
1. Công thức cộng
sin ( a + b ) = sin a cos b + cos a s i n b s i n ( a − b ) = sin a cos b − cos a s i n b cos ( a + b ) = cos a cos b − sin a s i n b cos ( a − b ) = cos a cos b + sin a s i n b tan ( a + b ) = tan a + tan b 1 − tan a tan b tan ( a − b ) = tan a − tan b 1 + tan a tan b Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span
2. Công thức nhân đôi
sin 2 a = 2 sin a cos a cos 2 a = cos 2 a − sin 2 a = 2 cos 2 a − 1 = 1 − 2 sin 2 a tan 2 a = 2 tan a 1 − tan 2 a sin 2 a = 2 sin a cos a cos 2 a = cos 2 a − sin 2 a = 2 cos 2 a − 1 = 1 − 2 sin 2 a tan 2 a = 2 tan a 1 − tan 2 a
Suy ra, công thức hạ bậc:
sin 2 a = 1 − cos 2 a 2 , cos 2 a = 1 + cos 2 a 2 sin 2 a = 1 − cos 2 a 2 , cos 2 a = 1 + cos 2 a 2
Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span 3. Công thức biến đổi tích thành tổng
cos a cos b = 1 2 [ cos ( a + b ) + cos ( a − b ) ] sin a sin b = 1 2 [ cos ( a − b ) − cos ( a + b ) ] sin a cos b = 1 2 [ sin ( a + b ) + sin ( a − b ) ] Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span
4. Công thức biến đổi tổng thành tích
cos a + cos b = 2 cos a + b 2 cos a − b 2 cos a − cos b = − 2 sin a + b 2 sin a − b 2 sin a + sin b = 2 sin a + b 2 cos a − b 2 sin a − sin b = 2 cos a + b 2 sin a − b 2 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span
B. Bài tập Công thức lượng giác
Bài 1. Tính sin2a và tan2a biết cos a = 1 4 Unknown node type: span Unknown node type: span và 3 π 2 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span π Unknown node type: span .
Hướng dẫn giải
Vì 3 π 2 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span π Unknown node type: span nên sina < 0.
Ta có:
sin2 a + cos2 a = 1 ⇒ sin2 a = 1 – cos2 a = 1 - = 15 16 Unknown node type: span Unknown node type: span
⇒ sina = − √ 15 4 Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span .
Ta có: sin2a = 2sina cosa = 2. .1 4 Unknown node type: span Unknown node type: span = − √ 15 8 Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span
Ta có: tana = sin a cos a = − √ 15 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span
⇒ tan 2 a = 2 tan a 1 − tan 2 a Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span = == − 2 √ 15 − 14 = √ 15 7 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span .
Bài 2. Tính
a) sin biết sin a = 3 4 Unknown node type: span Unknown node type: span và 0 < a < π 2 Unknown node type: span Unknown node type: span ;
b) cos3 π 8 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span .cosπ 8 Unknown node type: span Unknown node type: span + sin3 π 8 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span .sinπ 8 Unknown node type: span Unknown node type: span .
Hướng dẫn giải
a) Vì 0π 2 Unknown node type: span Unknown node type: span nên cosa > 0.
Ta có: sin2 a + cos2 a = 1 ⇒ cos2 a = 1 – sin2 a = 1- =7 16 Unknown node type: span Unknown node type: span
⇒ cosa = null .
Vậy sin= sin a cos π 3 − cos a sin π 3 = 3 4 . 1 2 − √ 7 4 . √ 3 2 = 3 − √ 21 8 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span .
Suy ra: cos 3 π 8 . cos π 8 + sin 3 π 8 . sin π 8 = √ 2 4 + √ 2 4 = √ 2 2 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span .
Bài 3. Tính
a) cos(–15°) + cos255°;
b) sin13 π 24 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span sin5 π 24 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span .
Hướng dẫn giải
a) Ta có:
cos(-15o ) + cos255o = 2.cos− 15 ° + 255 ° 2 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span .cos− 15 ° − 255 ° 2 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span
= 2.cos120o .cos(135o ) = 2
Vậy cos(–15°) + cos255° = √ 2 2 √ Unknown node type: span Unknown node type: span .
b) Ta có:
Vậy sin 13 π 24 sin 5 π 24 = 1 + √ 2 4 Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span Unknown node type: span √ Unknown node type: span Unknown node type: span .
VIDEO
Video bài giảng Toán 11 Bài 2: Công thức lượng giác - Kết nối tri thức