HCHO + AgNO3 + NH3 + H2O → Ag + NH4NO3 + (NH4)2CO3 | HCHO ra NH4NO3 | HCHO ra Ag

Phản ứng HCHO + AgNO₃ + NH₃ + H₂O → Ag + NH₄NO₃ + (NH₄)₂CO₃

1. Phương trình phản ứng tráng gương của Anđehit Fomic

HCHO + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O → 4Ag + 4NH₄NO₃ + (NH₄)₂CO₃

2. Điều kiện phản ứng HCHO tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃

Điều kiện: Không có

3. Cách tiến hành phản ứng cho dung dịch HCHO tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃

Cho HCHO tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃.

4. Hiện tượng nhận biết HCHO tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃

Có kết tủa trắng Ag, có khí thoát ra chính là NH₄NO₃.

5. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

5.1. Bản chất của HCHO (Andehit fomic)

- Trong phản ứng trên HCHO là chất khử.

- HCHO mang đầy đủ tính chất hoá học đặc trưng của một andehit nên có phản ứng tráng gương.

5.2. Bản chất của AgNO₃ (Bạc nitrat)

- Trong phản ứng trên AgNO₃ là chất oxi hoá.

- AgNO₃ có tính oxi hoá mạnh tác dụng với HCHO tạo kết tủa trắng Ag và khí NH₄NO₃ thoát ra.

6. Các chất tham gia phản ứng tráng gương

6.1. Chất tham gia phản ứng tráng gương Ank-1-in

(ankin có liên kết ba ở đầu mạch)

Đây là phản ứng thế H bằng ion kim loại Ag+ và sẽ có các phương trình phản ứng như sau:

R-C≡CH + AgNO₃ + NH₃→ R-C≡CAg + NH₄NO₃

Đặc biệt cần nhớ:

CH≡CH + 2AgNO₃ + 2NH₃→ AgC≡CAg + 2NH₄NO₃

6.2. Chất tham gia phản ứng tráng gương Andehit

Trong phản ứng tráng gương này chất tham gia phản ứng tráng gương andehit sẽ đóng vai trò là chất khử.

Phương trình như sau:

R-(CHO)x + 2xAgNO₃+ 3xNH₃+ xH₂O → R-(COONH₄)x + 2xAg + 2xNH₄NO₃

Andehit đơn chức (x=1)

R-CHO + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O → R-COONH₄ + 2Ag + 2NH₄NO₃

Tỉ lệ mol của (n_RCHO : n_Ag) = (1:2)

Riêng với andehit fomic HCHO tỉ lệ mol (n_HCHO : n_Ag) = 1:4

Phương trình: HCHO + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O → (NH₄)₂CO₃ + 4Ag + 4NH₄NO₃

Chất tham gia phản ứng tráng gương: những chất có nhóm -CHO:

chất có nhóm -CHO sẽ tham gia phản ứng tráng gương với tỉ lệ mol: n_Ag = 1:2

+ axit fomic: HCOOH

+ Este,muối của axit fomic: HCOOR

+ Glucozo, fructozo: C₆H₁₂O₆

+ Mantozo: C₁₂H₂₂O₁₁

6.3. Một số hợp chất hữu cơ có phản ứng tráng gương

Andehyt

Acid Formic (HCOOH)

Este hoặc muối của Acid Formic

1 vài Glucid như Glucose, Fructose (trong kiềm chuyển thành Glucose), Mantose
– Phương trình tổng quát:

R- (CHO)n + 2n AgNO₃ + 2n NH₃ + n H2O → R – (COOH)n + 2n Ag + 2n NH₄NO₃

7. Bài tập vận dụng

Câu 1: Nguồn nguyên liệu chính dùng để sản xuất anđehit axetic trong công nghiệp là

A. etanol.

B. etan.

C. axetilen.

D. etilen.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Nguồn nguyên liệu chính để sản xuất anđehit axetic trong công nghiệp là etilen

2CH₂=CH₂ + O₂  2CH₃CHO

Câu 2. Để tách các chất ra khỏi nhau từ hỗn dung dịch chứa axit axetic và ancol etylic, có thể tiến hành theo trình tự nào sau đây?

A. Dùng CaCO₃, chưng cất, sau đó tác dụng với H₂SO₄

B. Dùng CaCCl₂, chưng cất, sau đó tác dụng với H₂SO₄

C. Dùng Na₂O, sau đó cho tác dụng với H₂SO₄

D. Dùng NaOH, sau đó cho tác dụng với H₂SO₄

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Cho hỗn hợp tác dụng với CaCO₃, sau đó chưng cất được etyl axetat.

2CH₃COOH + CaCO₃→ (CH₃COO)₂Ca + H₂O + CO₂

Chất rắn không bay hơi cho tác dụng với H₂SO₄, sau đó chưng cất thu được CH₃COOH.

(CH₃COO)₂Ca + H₂SO₄ → 2CH₃COOH + CaSO₄

Câu 3. Ứng dụng nào sau đây không phải của HCHO.

A. Dùng để sản xuất nhựa phenol-fomanđehit.

B. Dùng để sản xuất nhựa ure-fomanđehit.

C . Dùng để tẩy uế, ngâm mẫu động vật.

D. Dùng để sản xuất axit axetic.

Lời giải:

Đáp án: D

Câu 4. Cho 5,8 gam anđehit đơn chức X phản ứng hoàn toàn với một lượng dư Ag₂O (hoặc AgNO₃) trong dung dịch NH₃ đun nóng, thu được m gam Ag. Hoà tan hoàn toàn m gam Ag bằng dung dịch HNO₃ đặc, sinh ra 4,48 lít NO₂ (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc). Công thức của X là

A. C₃H₇CHO.

B. C₄H₉CHO.

C. HCHO.

D. C₂H₅CHO

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Ag + 2HNO₃ → AgNO₃ + NO₂ + H₂O

0,2 0,2

R-CHO → 2Ag

0,1 ← 0,2.

M_RCHO = 5,8/0,1 = 58

R+ 29 = 58 → R= 29 (C₂H₅)

Câu 5. Cho các nhận định sau:

(a) Anđehit là hợp chất chỉ có tính khử.

(b) Anđehit cộng hiđro thành ancol bậc một.

(c) Anđehit tác dụng với AgNO₃/NH₃tạo thành Ag.

(d) Anđehit no, đơn chức, mạch hở có công thức tổng quát C_nH_2nO.

Số nhận định đúng là

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

(a) Sai vì anđehit là hợp chất vừa có tính oxi hóa và tính khử.

Thí dụ:

Tính khử của andehit

CH₃CHO + H₂→ CH₃CH₂OH.

Tính oxi hóa

CH₃CHO + 2AgNO₃+ 3NH₃ + H₂O → CH₃COONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag

(b) Đúng

(c) Đúng

CH₃CHO + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O → CH₃COONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag

(d) Đúng

Câu 6. Cho chất anđehit fomic (HCHO) và axit axetic (CH₃COOH), hãy chọn nhận xét đúng trong các nhận xét sau:

A. Hai chất đó giống nhau về công thức phân tử và khác nhau về công thức đơn giản nhất.

B. Hai chất đó khác nhau về công thức phân tử và giống nhau về công thức đơn giản nhất.

C. Hai chất đó khác nhau về công thức phân tử và khác nhau về công thức đơn giản nhất.

D. Hai chất đó có cùng công thức phân tử và cùng công thức đơn giản nhất.

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

Công thức đơn giản nhất của anđehit fomic: CH₂O

Công thức đơn giản nhất của axit axetic: CH₂O

=> 2 chất khác nhau về công thức phân tử và giống nhau về công thức đơn giản nhất

Câu 7. Dãy gồm các chất đều phản ứng với phenol là:

A. nước brom, anđehit axetic, dung dịch NaOH.

B. nước brom, axit axetic, dung dịch NaOH.

C. dung dịch NaCl, dung dịch NaOH, kim loại Na.

D. nước brôm, anhidrit axetic, dung dịch NaOH.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Dãy gồm các chất đều phản ứng với phenol là: nước brôm, anhidrit axetic, dung dịch NaOH.

C₆H₅OH + 3Br₂→ C₆H₂Br₃OH + 3HBr

C₆H₅OH + (CH₃CO)₂O ⟶ CH₃COOH + CH₃COOC₆H₅

C₆H₅OH + NaOH → C₆H₅ONa + H₂O

Câu 8. Có bao nhiêu anđehit 2 chức có công thức đơn giản là C₂H₃O?

A. 2

B. 4

C. 1

D. 3

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Hướng dẫn Anđehit 2 chức có 2 nhóm –CHO => phân tử có 2 nguyên tử O

=> CTPT: C₄H₆O₂

Có 2 công thức thỏa mãn là

OHC-CH₂-CH₂-CHO

CH₃-CH(CHO)₂

Câu 9. Chia a gam axit axetic thành 2 phần bằng nhau:

Phần 1: trung hòa vừa đủ bởi 0,5 lít dung dịch NaOH 0,4 M

Phần 2: thực hiện phản ứng este hóa với ancol etylic thu được m gam este ( giả sử hiệu suất phản ứng là 100%)

Vậy m có giá trị là:

A. 16,7 gam

B. 17,6 gam

C. 16,8 gam

D. 18,6 gam

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

n_NaOH= 0,2 mol

Phương trình hóa học:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

0,2 <--------0,2

=> mCH₃COOH = 0,2.60 = 12 g

=> nCH₃COOH = 0,2 (2 phần bằng nhau)

Phương trình hóa học:

CH₃COOH + C₂H₅OH → CH₃COOC₂H₅ + H₂O

0,2 -----------→ 0,2

=> m = 0,2.88 = 17,6 g

Câu 10: Để trung hòa 6,72 gam một axit cacboxylic Y (no, đơn chức), cần dùng 200 gam dung dịch NaOH 2,24%. Công thức của Y là

A. CH₃COOH.

B. HCOOH.

C. C₂H₅COOH.

D. C₃H₇COOH.

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Hướng dẫn n_NaOH = 0,112 mol

Y là axit no, mạch hở => n_RCOOH = n_NaOH = 0,112 mol

=> M = 6,72 / 0,112 = 60 => Y là CH₃COOH

Câu 11. Chất nào không thể điều chế trực tiếp từ CH₃CHO:

A. C₂H₂.

B. CH₃COOH.

C. C₂H₅OH.

D. CH₃COOC₂H₃.

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

CH₃COOH + H₂ → CH₃CHO + H₂O

C₂H₅OH + CuO → CH₃CHO + Cu + H₂O

CH₃COOC₂H₃+ NaOH → CH₃COONa + CH₃CHO + H₂O

Câu 12. Hai chất X và Y có cùng công thức phân tử C₃H₄O₂. X tác dụng với CaCO₃ tao ra CO₂. Y tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃ tạo Ag. Công thức cấu tạo thu gọn phù hợp của X, Y lần lượt là:

A. CH₂=CHCOOH, OHC-CH₂-CHO.

B. CH₃CH₂COOH, HCOOCH₂CH₃.

C. HCOOCH=CH₂, CH₃COOCH₃.

D. HCOOCH=CH₂, CH₃CH₂COOH.

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

2CH₂=CHCOOH + CaCO₃ →(CH₂=CHCOO)₂Ca + CO₂ + H₂O

OHC-CH₂-CHO + 2Ag₂O → HOOCCH₂COOH + 4Ag

Câu 13: Yếu tố nào không làm tăng hiệu suất phản ứng este hóa giữa axit axetic và etanol?

A. Dùng H₂SO₄ đặc làm xúc tác

B. Chưng cất este tạo ra

C. Tăng nồng độ axit hoặc ancol

D. Lấy số mol ancol và axit bằng nhau

Lời giải:

Đáp án: D

Câu 7: Vì sao nhiệt độ sôi của axit thường cao hơn ancol tương ứng?

A. Vì ancol không có liên kết hidro, axit có liên kết hidro

B. Vì liên kết hidro của axit bền hơn của ancol

C. Vì khối lượng phân tử của axit lớn hơn

D. Vì axit có 2 nguyên tử oxi

Lời giải:

Đáp án: B

Câu 14: Trong các chất sau: benzen, axetilen, glucozơ, axit fomic, andehit axetic, etilen, saccarozơ, metyl fomat. Số chất tham gia phản ứng tráng gương là:

A. 4

B. 5

C. 6

D. 7

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích: