Lý thuyết Đọc và phân tích dữ liệu trong biểu đồ đoạn thẳng

a) Đọc và mô tả dữ liệu trong biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng giúp ta dễ dàng nhận ra xu thế của đại lượng ta đang quan tâm theo thời gian.

- Tiêu đề của biểu đồ thường ở dòng trên cùng;

- Trục ngang biểu diễn thời gian;

- Trục đứng biểu diễn đại lượng ta đang quan tâm;

- Mỗi điểm biểu diễn giá trị của đại lượng tại một thời điểm. Có thể dùng biểu tượng như dấu chấm tròn, dấu nhân,... để biểu diễn các điểm.

- Hai điểm liên tiếp được nối với nhau bằng một đoạn thẳng;

- Theo thời gian (từ trái sang phải theo trục ngang), độ dốc (đoạn thẳng hoặc đường gấp khúc):

+ Đi lên thể hiện giá trị của đại lượng tăng lên;

+ Đi xuống thể hiện giá trị của đại lượng giảm đi;

Đôi khi người ta biểu diễn nhiều bộ số liệu trên cùng một biểu đồ để dễ so sánh (mỗi đường có chú giải ứng với một bộ số liệu).

b) Phân tích dữ liệu trong biểu đồ đoạn thẳng

Muốn phân tích dữ liệu được biểu diễn trên biểu đồ đoạn thẳng, ta cần chú ý các đặc điểm sau:

+ Biểu đồ biểu diễn các thông tin gì về vấn đề gì?

+ Đơn vị thời gian là gì?

+ Thời điểm nào số liệu cao nhất?

+ Thời điểm nào số liệu thấp nhất?

+ Số liệu tăng trong những khoảng thời gian nào?

+ Số liệu giảm trong những khoảng thời gian nào?

Sau khi phân tích dữ liệu ta có thể đưa ra các khẳng định hoặc dự đoán về đối tượng mà ta đang quan tâm.

Ví dụ 1. Cho biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) tại Việt Nam giai đoạn 2013 – 2021:

a) Quan sát biểu đồ, em hãy lập bảng thống kê tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) tại Việt Nam giai đoạn 2013 – 2021.

b) Theo em, năm nào có tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm nhiều nhất so với năm trước?

Hướng dẫn giải:

a) Bảng thống kê tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) tại Việt Nam giai đoạn 2013 – 2021:

b) Quan sát biểu đồ đoạn thẳng ta thấy đoạn thẳng nối hai điểm biểu diễn tốc độ tăng trưởng kinh tế từ năm 2019 đến năm 2020 có độ dốc nhiều nhất.

Nên vào năm 2020 thì tốc độ tăng trưởng GDP giảm nhiều nhất và giảm 7,02% – 2,91% = 4,11% so với năm trước.

Ví dụ 2. Cho biểu đồ đoạn thẳng sau:

a) Biểu đồ này cho ta biết thông tin gì?

b) Trong tuần thứ 6, cửa hàng bán được loại kem nào nhiều hơn?

c) Phân tích xu thế về số lượng mỗi loại kem mà cửa hàng bán được. Thời gian tới cửa hàng nên nhập về nhiều loại kem nào hơn?

Hướng dẫn giải:

a) Biểu đồ cho ta biết số lượng kem ốc quế và kem ly mà một cửa hàng bán được trong 6 tuần.

b) Quan sát biểu đồ ta thấy trong tuần thứ 6, điểm biểu diễn số lượng kem ly bán được cao hơn số lượng kem ốc quế bán được nên ta nói trong tuần thứ 6 thì cửa hàng bán được nhiều kem ly hơn.

c) Trong 2 tuần đầu, số lượng kem ốc quế bán được nhiều hơn.

Trong 4 tuần sau, số lượng kem ốc quế bán được ngày càng giảm, trong khi số lượng kem ly bán được có xu hướng tăng.

Do đó, thời gian tới cửa hàng nên nhập về nhiều kem ly.